دوستان «انگلو ـ صهیون» عباس‌افندی
پس از اشغال نظامی فلسطین توسط ارتش انگلیس و قیمومت بریتانیا بر آن دیار زخم خورده، دو عنصر استعمارگر و صهیونیست در کادر حکومت انگلیسی فلسطین ظاهر شدند که با عباس افندی و خانواده وی نیز پیوندی وثیق بهم زدند: سر هربرت سموئل و سر رونالد استورز.
در زیر نگاهی داریم به پیشینه و مواضع سیاسی ـ استعماری آن دو و روابطشان با عبدالبها:
الف) سر هربرت سموئل: سر هربرت ساموئل در پی واگذاری قیمومیت فلسطین از سوی شورای عالی متفقین به دولت بریتانیا، در ۳۰ ژوئن ۱۹۲۰ به عنوان نخستین کمیسر عالی فلسطین در این سرزمین مستقر شد. به نوشته استاد شهبازی۱: وی از اندیشمندان و فعالان برجسته و نامدار صهیونیسم بود و به خانواده معروف ساموئل ـ مونتاگ تعلق داشت. در دوران ۵ ساله حکومت مقتدرانه «شاه ساموئل» ۲ در فلسطین، دوستی و همکاری نزدیکی میان او و عباس افندی وجود داشت و در اوایل حکومت وی در فلسطین بود که دربار بریتانیا عنوان «شهسوار طریقت امپراتوری بریتانیا» ۳ را به عباس افندی اعطا کرد. اعطای این نشان به پاس قدردانی از خدمات بهائیان در دوران جنگ بود.۴
شهبازی می‌افزاید: خاندان ساموئل در کودتای ۱۲۹۹ ایران نقش فعالانه داشت. طبق پژوهش نگارنده، کودتای ۱۲۹۹ و صعود رضاخان و سرانجام تأسیس سلطنت پهلوی در ایران اصولاً برطبق طرحی بود که شبکه متنفذ زرسالاران یهودی بریتانیا به کمک سازمان اطلاعاتی حکومت هند بریتانیا در ایران، در زمان فرمانفرمایی سر روفوس اسحاق یهودی (لرد ریدینگ) در هند، تحقق بخشیدند. روحیه ربانی (ماکسول)، همسر امریکایی شوقی ربانی، می‌نویسد: «موقعی که سرهربرت ساموئل از کار کناره گرفت، [شوقی افندی، جانشین عباس افندی] نامه‌ای مملو از عواطف وُدیه [دوستانه] برای او مرقوم و ارسال فرمودند که هر جمله‌ای از آن حلقه محکمی گردید در سلسله روابط حسنه بین مرکز امر و حکومت این کشور. در این نامه از مساعدت‌های عالیه ونیات حسنه آن شخص محترم اظهار قدردانی می‌فرمایند و گوشزد می‌نمایند که ایشان در مواقع مواجه شدن با مسائل و غوامض مربوط به دیانت بهائی همه گاه جانب عدل و شرافت را می‌گرفتند که بهائیان جهان در هر وقت و هر مکان از این ملاحظات دقیقه با نهایت قدردانی یاد می‌کنند… ایشان [ساموئل] در جواب این نامه مرقوم داشتند که: «در مدت ۵ سال زمامداری این کشور بی‌نهایت از این‌که با بهائیت تماس داشتند مسرور و دائماً از حسن نظر آنان و نیات حسنه‌شان نسبت به طرز اداره امور ممنون بودند» .۵
از اسناد و مدارک موجود برمی‌آید که سموئل، جنبه نوعی پدری برای شوقی داشته است. پس از مرگ عباس افندی، برادر وی: محمد علی (که طبق وصیت حسینعلی بها در کتاب عهدی، قرار بود پس از عباس افندی، رهبر بهائیان گردد و عباس او را طرد کرده بود) شدیداً به تکاپو افتاد و با ادعای وراثت عباس افندی نزد مقامات قضائی و سیاسی فلسطین، کوشید تا اداره اماکن مقدس بهائیت در فلسطین را در چنگ بگیرد و حتی با زور اقدام به مصادره مرقد بهاء کرد.۶ کسانی چون حسین افنان (خواهرزاده عباس افندی) نیز از محمد علی حمایت می‌کردند.۷ شوقی که آن زمان به عنوان تحصیل، در انگلیس اقامت داشت و سخت نگران اوضاع بود، از لندن نامه‌ای به سموئل (۱۶ ژانویه ۱۹۲۲) نوشت و از اقدامات محمد علی شکایت کرد. سموئل در پاسخ وی نوشت:
علی احمدی‌خواه
پانوشت‌ها:
- «جستارهایی از تاریخ بهائیگری…» ، تاریخ معاصر ایران، سال ۷، ش ۲۷، ص ۱۷ و ۱۸ و ۲۷
- وینستن چرچیل در برخی از نامه‌های خود به شوخی از سرهربرت ساموئل با عنوان «شاه ساموئل» نام برده است. در دایره‌المعارف یهود آمده: ساموئل «اولین یهودی بود که پس از ۲ هزار سال بر سرزمین اسرائیل حکومت کرد.» در دوران پنج‌ساله حکومت ساموئل بر فلسطین شمار یهودیان این سرزمین از ۵۵ هزار نفر به ۱۰۸ هزار نفر رسید.
- Knight of the Order of the British Empire
The Encyclopaedia of Islam, vol. 1 p916
- گوهر یکتا…، روحیه ماکسول، ترجمه ابوالقاسم فیضی، ص ۴۲۵
- همان، صص ۸۷ – ۸۶
- همان، ص ۱۱۱ به بعد
- همان، ص ۱۱۲- ۱۱۱
- همان، صص ۱۱۳ -۱۱۲
- خاطرات صبحی…، چاپ سید هادی خسروشاهی، ص ۱۶۵
- خواندنی‌ها، سال ۶، ۱۳۲۵ ش، ش ۴۸
- ر.ک، هفت رکن حکمت، ترجمه مسعود کشاورز، مؤ‌سسه مطبوعاتی عطایی، چاپ دوم، تهران ۱۳۶۹، ج ۱، ص ۱۱۳ و ۱۴۶ ـ ۱۴۵ و ۱۲۷ به بعد
۳۱۱۹۴- Sir Ronald Stores: Orientations, London,
- نامه‌های لندن… تقی‌زاده، ص ۹۲ ۱۵٫ بذرهای توطئه…، ترجمه دکتر ابوترابیان، ص ۲۳ ۱۶٫ ر.ک، پروتکلهای دانشوران صهیون، عجاج نویهض، ترجمه حمیدرضا شیخی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، ۱۳۷۳ش، ص ۵۳ و ۲۲۵ ۱۷٫ آهنگ بدیع، سال ۱۳۵۰، ش ۱۱ – ۶، ص ۱۸۳۳۷٫ ر.ک، اخبار امری، ش ـ ۷ ۸ ، آبان و آذر ۱۳۲۴، ص ۷، به نقل از: کتاب «عالم بهائی» ، ج ۸ ۱۹٫ ر.ک، اسرارالاَّثار، فاضل مازندرانی، ۳/۱۴۴؛ آهنگ بدیع، سال ۱۳۵۰، ش ۱۱ – ۶، ص ۳۳۷؛ اخبار امری، سال۱۳۵۰، ش ۱۴، ص ۲۰۴۲۸٫ الکواکب الدریه، ۲/۳۰۷ ۲۱٫ اخبار امری، سال ۱۳۵۵، ش ۱۴، ص ۴۱۸ ۲۲٫ همان، ص ۴۱۹ ۲۳٫ همان، سال ۱۳۵۵، ش ۱۴، ص ۴۲۹٫
