دین جدید بهائیت

دین یکی از اصطلاحات بشری است که معنایش به ظاهر ساده، ولی به هنگام تعریف، سخت می نماید. به همین دلیل دانشمندان علوم انسانی تعریف های متعدد و فراوانی از آن ارائه داده اند. علت این امر «تنوع بسیار زیاد ادیان در جوامع بشری است. دانشمندان برای پیدا کردن یک یا چند وجه اشتراک در تعریف ادیان کوشیده اند، ولی کارشان به جایی نرسیده است، این امر موجب شده است که تعریف های بی شماری برای دین ارائه شود که هیچ کدام از آنها جامع و مانع نیست. برخی گفته اند دین به معنای اعتقاد به یک امر قدسی است و برخی آن را ایمان به موجودات روحانی دانسته اند. گروهی دیگر گفته اند: دین عبارت است از ایمان به یک یا چند نیروی فوق بشری که شایسته اطاعت و عبادت هستند.»[۱] اگر مبالغه نباشد می توان ادعا کرد که به تعداد دانشمندان صاحب نظر در علوم انسانی برای «دین» تعریف وجود دارد. و شاید به همین دلیل برخی از نویسندگان به جای شمردن تک تک تعاریف دین که کاری سخت می نماید، به دسته بندی این تعریف ها و ذکر آنها بسنده کرده است.[۲] حال اگر ما بخواهیم بدانیم که آیین بهائیت، «دین» است یا نه؟ و اگر دین است، دلیل آن چیست؟ باید ابتداء دیدگاه خودمان را در مورد تعریف دین تبیین کنیم تا در ادامه بحث دچار تناقض گوی نشویم.
تعریف اول: اگر قبول کنیم که دین یعنی «آن چه پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ به سوی آن دعوت نموده است»[۳] در این صورت آیین بهائیت نمی تواند یک دین باشد.
تعریف دوم: اگر دین را به معنای «ایمان به یک یا چند نیروی فوق بشری که شایسته اطاعت و عبادت هستند.»[۴] یا آن گونه که در برخی از آیات قرآن اشاره شده، به معنی مسلک بدانیم،[۵] در این صورت آیین بهائیت نیز یک دین به شمار می آید و دلایل این ادعا نیز چنین می تواند باشد.
۱٫ در آیین بهائیت میرزا حسینعلی بهاء و امثال وی را فردی فوق بشری و شایسته اطاعت می دانند.
۲٫ همان گونه که مشرکان مسلکی داشته و آداب و رسومی را در زندگی خود رعایت می کردند، بهائیان نیز مسلک خاص خود را داشته و در زندگی روزمره خود بدان عمل می کنند.
بنابراین از مطالب یاد شده می توان نتیجه گرفت که دین دانستن آیین بهائیت بستگی تامی دارد به تعریف ما از دین؛ زیرا هر تعریف را انتخاب کنیم نتیجه جداگانه ای را خواهیم گرفت.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱٫ کلام جدید، عبدالحسین خسروپناه.
۲٫ ادیان زنده جهان، رابرت.۱٫ هیوم.
۳٫ فرهنگ و دین، میرچا الیاده.

پی نوشت ها:
[۱] . توفیقی، حسین، آشنایی با ادیان بزرگ، انتشارات سمت، چ اول، ۱۳۷۹، قم، ص ۱۳٫
[۲] . خسروپناه، عبدالحسین، کلام جدید، انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه، چ اول، ۱۳۷۹، قم، ص ۲۹ تا ۴۳٫
[۳] . همان، ص ۳۷٫
[۴] . آشنایی با ادیان بزرگ، ص ۱۳٫
[۵] . لکم دینکم وَلِی دین: کافرون، ۶٫