اعتقادنامه(creed)

واژه «creed »ازریشه لاتینی credo به معنای «من معتقدم» است واعتقادنامه رسولان که شاید معروفترین اعتقادنامه ها باشدبا این کلمات آغاز می شود:«من به خداوند معتقدم…».خوداین لغت لاتینی ترکیبی از دو کلمه «cor\cordis»به معنای «قلب»و«do\dere»به معنای «جای دادن »می باشد که این کلمه مرکب ،کنایه از اعتقاد قلبی داشتن به کسی یا به چیزی است. در سنت مسیحی اعتقادنامه یعنى بیانیه اى فشرده، رسمى (قانونى) و معتبر که حاوى نکات مهم اعتقادات مسیحى است وتوسط شورایی که از(تقریبا) تمامی الهی‌دانان مسیحی تشکیل یافته ،صادر می گردد و کل جامعه مسیحی،با آنها آشنا بوده و ملزم به اجرای آن است؛ به همین دلیل واژه «اعتقادنامه»هرگز در مورد بیانیه های اعتقادی مربوط به یک فرقه خاص بکار نمی رود؛بلکه در مورد اخیر از واژه«اعتراف نامه»یا«اقرارنامه»استفاده می شود. البته شایان ذکراست که این دیدگاه درباره تفاوت اعتراف نامه واعتقادنامه همگانی نیست بلکه برخی قائل به عدم فرق بین این دو بوده وآن ها رابه جای هم استعمال می کننداعتقادنامه ها به لحاظ اعتبار، در رتبه پایین ترى در قیاس با کتاب مقدس قرار دارند؛ولی با این حال از اعتبار و ارزش خاص و بى بدیلى برخوردارند. اعتقادنامه ها ((Creeds در درجه دوم از اهمیت و اعتراف نامه ها در درجه پس از آن قرار دارند .

دلایل تنظیم اعتقادنامه ها:
مسیحیان به چند دلیل این چنین بیانه‌هایی راتنظیم نموده اندکه طراحی کلی از مواضع اعتقادی آنان باشد. در دوره آباءدواعتقادنامه در سراسر کلیسا معتبر و محترم شمرده می شدشاید علت پیدایش این اعتقادنامه ها ،نیاز شدید به ارائه خلاصه ای سهل الوصول ازآیین مسیحیت بودکه در مناسبت های عمومی قابل استفاده باشد.مهمترین مناسبت ،آیین تعمید بودوکلیسا در صدد آن بود تا هر نو کیشی که مایل به تعمید است ،اعتقادات خود راآشکارکند. درآغازین قرن های ظهورمسیحیت، داوطلبان تعمید، دستورالعمل کوتاه و مختصرى از اعتقادات را که جزئیات آن در مناطق مختلف متفاوت بود؛ قبول داشتند. تا این که در قرن چهارم میلادى، این اعترافات تعمیدى شکل یک پارچه ترى یافت و به پیروى از «متى. ۱۹:۲۸» ساختارى سه گانه پیدانمود.
ازدیگر دلایل صدور اعتقادنامه هااین بود که بعضی از گروه‌های بدعت‌گذار در کلیسای اولیه ادعا کردند که مسیحیان با وجدان سلیم می‌توانند تقریباً به هر چیزی اعتقاد داشته باشند: بعضی از گروه‌ها می‌گفتند که عیسی واقعاً از میان مردگان برنخاست، بلکه فقط «به نظر می‌آمده» که مرده و برخاسته است. بعضی دیگر هر نوع ارتباط بین عیسی و خدای کتاب مقدس را انکار می‌کردند. بروزچنین مناقشات واختلافات فکرى وعقیدتى وظهورفرقه هاى بدعت گذار وجریان هاى دگراندیش، جامعه مسیحى را ناچار ساخت تا براى حفظ انسجام ویکپارچگى درونى خود، اعتقادات و مبانى پذیرفته شده اش را در قالب بیانیه هایى فشرده گردآورى کند.بنابراین اعتقادنامه‌ها به آنان کمک کرد تا مواضع خود را روشن کنند و با یک بیانیه رسمی با تعالیم بدعت‌گذار مخالفت کنند. اعتقادنامه‌های اولیه برای آموزش‌های دینی و غالباً در آیین‌های دینی به کار برده می‌شدند.
مهمترین اعتقادنامه های مسیحی:
«اعتقادنامه رومى یا کاتولیکی قدیم» (Old Roman Creed): که بسیارکوتاه بوده واعتقادنامه رسولان را برگرفته وبسط یافته این اعتقادنامه می دانند. خود اعتقادنامه رومى قدیم نیزاز متون قدیمى تر و ساده تر که مبتنى بر فرمان تعمیدى خداى سه گانه است شکل یافته بود (متى ۱۹:۲۸).
«اعتقادنامه رسولان یا حواریون»(Apostles Creed) : یکی از نخستین اعتقادنامه ها عبارت است از اعتقادنامه رسولان ؛ این اعتقادنامه برای مبارزه با بدعت گنوسی‌گری تدوین گردید و بدین دلیل به این نام خوانده شد که آموزه‌های اساسی مسیحیت را دربرداشت، آموزه‌هایی که در کلیسای رسولی اساسی تلقی می‌شدند و مورد باور بودند. اعتقادنامه رسولان را خود رسولان ننوشته بودند، بلکه تاریخ آن به اعتقادنامه رومی قدیم بازمی‌گشت. این اعتقادنامه به شکل کنونی‌اش شاید قبل از اواسط قرن هفتم وجود نداشته وظاهراً اولین بار توسط قدّیس پیرمینیوس (st. Pirminius) (اوایل قرن هشتم میلادى) نقل شده است، هر چند شواهدی در دست است که از اعتقادنامه تعمیدی که در کلیسای رم در قرن دوم به کار برده می‌شد، گرفته شده است. اعتقادنامه رسولان کوتاه است و خلاصه‌ای است از اعتقاد به پدر، پسر و روح‌القدس، زندگی عیسی و رسالت او و حیات کلیسا.
من به خدا، پدر، قادر مطلق، خالق آسمان و زمین اعتقاد دارم.
به عیسی مسیح، تنها پسر او، خداوند ما، اعتقاد دارم.
مادر او مریم باکره با قدرت روح‌القدس حامله گشت و او را به دنیا آورد.
او تحت آزار و اذیت پنطیوس پیلاطس قرار گرفت، به صلیب کشیده شد، مرد و به خاک سپرده شد.او بر مردگان نازل شد.در روز سوم از مردگان برخاست.
او به آسمان صعود کرد و در سمت راست پدر نشست و دوباره برای قضاوت درباره مردگان و زندگان باز خواهد گشت.
به روح‌القدس، کلیسای کاتولیک مقدس، شام قدیسان، بخشش گناهان، رستاخیز ابدان و زندگی جاوید اعتقاد دارم.
«اعتقادنامه نیقیه_قسطنطنیه» (Niceno-constantinopolitan Creed) (اعتقادنامه نیقیه اولیه که درسال ۳۲۵م به تصویب رسیده و در شورای قسطنطنیه در سال ۳۸۱م؛ مورد تجدیدنظر قرار گرفت): اعتقادنامه رسمی کاتولیک‌های رومی و مسیحیان ارتدکس است و بعضی از کلیساهای پروتستان نیز آن را قبول دارند. این اعتقادنامه در آیین عبادی به عنوان بیان مشترک اعتقادات به کار برده می‌شود. در قرن یازدهم، عبارت فیلوکیو (و پسر) توسط مسیحیان غرب رسماً‌ به این اعتقادنامه افزوده شد. این افزایش منشأ نزاعی طولانی بین کاتولیک‌های رومی و مسیحیان ارتدکس بوده است. رسم و عادت کنونى خواندن اعتقادنامه (نیقیه) در مراسم عشاى ربانى از قرن پنجم میلادى شروع شد و در این زمان بود که این اعتقادنامه به عنوان یک رسم محلى در شرق شناخته شد. ولی این اعتقادنامه تا سال ۱۰۱۴م در مراسم عشاى ربانى در کلیساى روم جایى نداشت.
«اعتقادنامه آتاناسیوس» (Athanasian Creed)(بین سال‌های ۳۸۱ و ۴۳۸م): به آتاناسیوس منسوب است، اما او آن را ننوشته است. در این اعتقادنامه آموزه‌های تثلیث و تجسد مطرح می‌شود و بیان می‌دارد که کسانی که به این آموزه‌ها اعتقاد ندارند محکوم به لعن و نفرین خواهند بود.این اعتقادنامه تا این اواخر فقط در کلیساهای مسیحی غرب به کار برده می‌شد.
«اعتقادنامه کالسدون»(Chalcedonian Creed)(۴۵۱م):که برآموزه وحدت شخصی عیسی مسیح در دو طبیعت(الاهی وانسانی)تأکیدمی کند:«ما اقرار می‌کنیم که پسر یگانه خداوند عیسی مسیح در آن واحد، کامل در الوهیّت و کامل در انسانیت است. خدای واقعی و انسان واقعی است. از یک طرف با پدر در الوهیّت از یک گوهر است و از طرف دیگر با مادر در انسانیّت شریک است. دارای دو طبیعت، بدون اغام، بدون تغییر، بدون تقسیم و بدون جدایی. این دو طبیعت از طریق تجسّم، به طور هماهنگ در یک شخص دارای یک ذات، کنار هم قرار داده شده‌اند. این اختلاف دو ماهیت به‌هیچ وجه، به‌واسطه اتّحاد با یکدیگر قابل فنا و انهدام نیست ….»
«اعتقادنامه ترنت»:شورای ترنت درسال۱۵۶۴م اعتقادنامه رسمی کوتاهی را به تصویب رساندکه خلاصه تصمیمات آن شورا را به شکل قابل فهم تری دربرداشت.مقررشد که این اعتقادنامه درکلیساهای بخش،قرائت وبرنوکیشان الزام شود:
«باایمانی استوارمعتقدم واقرار میکنم به همه وهریک از چیزهایی که دران اعتقادنامه گنجانیده شده است وکلیسای مقدس رومی ازآن استفاده می کند….»
ازمیان اعتقادنامه های فوق الذّکر،سه اعتقادنامه رسولان،نیقیه-قسطنطنیه وآتاناسیوس ازدیگر اعتقادنامه ها معروف ترند و درجهان مسیحیت شمول وکاربرد بیشتری دارند.حتّی می توان ادّعا نمود که بنابرتعریفی که از اعتقادنامه ارائه شد ؛اطلاق نام اعتقادنامه حقیقتاًتنها براین سه صحیح است و سایر اعتقادنامه ها بیشتر شبیه به اعتراف نامه هستند.
اعتقادنامه ها دربین فرقه های مسیحی:
دربین مسیحیان ارتدوکس اعتقادنامه «نیقیه _قسطنطنیه» که غالباًدر مراسم عشای ربانی بکار می رود؛معتبربوده وزیربنای ارتدوکس خواند ه می شود.
درمیان کاتولیک های رومی اعتقادنامه های سه گانه رسولان ،نیقیه وآتاناسیوس معتبربوده وهرسه در مراسم عشاءربانی به کار می روند.همچنین آنان درمراسم تعمید ازاعتقادنامه رسولان بهره می برند.
انگلیکن ها نیز سه اعتقادنامه کاتولیکها را می پذیرند.اینان اعتقادنامه رسولان را در مراسم اعتراف تعمیدی واعتقادنامه نیقیه را درمراسم عشاءربانی،بکار می برندواعتقانامه را در روزهای معینی ازسال قرائت ویا باآواز بلند می خوانند.
درکلیسای لوتری بیشتر از اعتقادنامه ها ،اسناد اعترافی نظیر اعتراف نامه«آوگسبورگ»مورد توجه است.
کلیسای پروتستانی اصلاحی اعتقادنامه های کلیسای کاتولیک را به رسمیت می شناسد اگرچه عملاًاعتقادنامه های نیقیه وآتاناسیوس نقش ناچیزی را دارند.
باید توجه داشت که اعتقادنامه‌ها جزء همه کلیساهای مسیحی نیستند. آنابپتیست‌ها، کواکرها، ادونتیست‌های روز هفتم اعتقادنامه‌ها را به عنوان قواعد ایمان خود قبول ندارند؛ می‌توان عضو یکی از این فرقه‌ها بود، بدون اینکه اعتقادنامه خاصی را پذیرفت. بسیاری از بپتیست‌ها و کلیساهای جماعت‌گرا فقط تا حدی بر بیانیه‌های فرقه‌ای تکیه می‌کنند و ترجیح می‌دهند که هر کلیسای محلی بر اساس پیمان خود سازمان یابد. بعضی از کلیساهای دیگر اعتقادنامه‌های قدیمی را در عبادات خود به کار می‌برند و با این حال، برای گسترش بیانیه‌های اعتراضی جدید تلاش می‌کنند. فرقه شاگردان مسیح بر اساس این عبارت «نه هیچ اعتقادنامه‌ای بلکه فقط مسیح» بنیان گذاشته شد.نگرش ضد اعتقادنامه‌ای مخالف هر نوع اعتقادنامه‌ای است که به عنوان قاعده ایمان مطرح باشد و مخالف نگرش اعترافی است که معتقد است اعتقادنامه برای زندگی در کلیسا ضرورت دارد.
بیشتر کلیساهای مسیحی دارای اصول رفتاری یا عملیِ مورد اتفاق هستند و بیشتر آنها به نحوی الزامات عضویت در کلیساهای خود را معین کرده‌اند. اما نه همه کلیساها اعتقادنامه دارند و نه همه آنها علاقه‌مند به داشتن اعتقادنامه هستند.