اراسموس Erasmus

اراسموسErasmus

اختلاف نظر های فراوانی در مورد تحلیل علل پیدایش نهضت اصلاح دینی وجود دارد ، اما همه صاحب نظران می گویند که قبل از اصلاح گران کسانی بوده اند که در ایجاد نهضت اصلاح موثر بوده اند.این افراد در ابتدا ، در اندیشه پدید آوردن انشعابی تازه در مسیحیت نبودند و فقط خواستار بازگشت به کتاب مقدس بودند.مثلا اومانیست های این دوره که از قضا ، در این نهضت سهیم شدند؛ افرادی مذهبی و معتقد بودند و با توجه به شیوه های تحقیق متنی خود خدمات ارزشمندی به مسیحیت و نهضت اصلاح دینی کردند.
یکی از این اومانیست ها که به شاهزاده انسان گرایان ملقب گشت ، دسیدریوس اراسموس است .

روتردامی راهب می شود

مشهور ترین انسان گرا در شمال اروپا زندگی می کرد و معاصر با گیلام بوده است.دسیدریوس اراسموس زنا زاده ای بود که در سال ۱۴۶۶ در هلند متولد شد و چون تا زمان مرگش در سال ۱۵۳۶ برجسته ترین فرد در میان دانشمندان بود ، به نام شاهزاده انسان گرایان مشهور شد.
در سال ۱۴۸۷اراسموس به صومعه پیوست و راهب شد ولی بعد از چند سال صومعه را ترک کرد تا تعالیم مسیحیت را در پاریس فرا گیرد ، اما پس از مدتی به خواندن ادبیات کلاسیک روی آورد.
او در سال ۱۴۹۹ و د رسی و سه سالگی همراه با شاگردش به انگلستان رفت و در آنجا با جان کولت که اومانیستی آکسفوردی بود ملاقات کرد.در اثر همین ملاقات بود که اراسموس بسوی مطالعه زبان یونانی رفت و محقق ورزیده و معتبری در زبان یونانی شد و سرانجام عهد جدید را به زبان یونانی منتشر کرد.او با انجام این کار آرزو داشت که کلیسا از خرافه ، فساد و خطا پاک شود.
با همین رویکرد در سال ۱۵۰۴ با نوشتن کتاب راهنمای سرباز مسیحی ضعف اخلاقی کلیسا را به رهبران آن گوشزد کرد ، اما کوشش او بی فایده بود از این رو تصمیم گرفت که خود پاره ای از تحولات را به عهده گیرد.بنا براین با ترجمه کتاب مقدس و با استفاده از فناوری چاپ امکان بازگشت به آموزه های اصیل مسیحی را فراهم کردو از این جهت کاملا در خدمت نهضت اصلاح بود.ولی پس از گشت چند سال و هویدا شدن برخی اختلافات میان اصلاح گرایان و اومانیست ها ، کم کم نهضت اصلاح ایشان را طرد کرد.
شاید بتوان گفت که کشمکش میان نهضت اصلاح و اومانیسم در سال ۱۵۲۵ به اوج خود رسید.در این سال ، هم تسوینگلی و هم لوتر هجوم همه جانبه ای را بر اراسموس آغاز کردند و خشم هر دو معطوف به عقیده آزادی اراده بود که اراسموس با طرح آن بشر را به تعیین سرنوشت خویش خوشبین می کرد.
با انتشار کتاب تسوینگلی تحت عنوان شرحی درباره دین حق و دین باطل و کتاب لوتر به نام اسارت اراده همگان از وجود کشمکش همیشگی میان اومانیسم و نهضت اصلاح دینی آگاه شدند.
اما منصفانه این است که وی هرچند پروتستان نبود ، ولی در استوار ساختن مبانی فکری نهضت اصلاح دینی ، دست کم به سبب تصحیح متون ، بسیار کوشش کرد . هر چند سردم داران نهضت او را طرد کردند.
از این زمان تا مرگ اراسموس در سال ۱۵۳۶ اراسموس و اومانیسم به انزوا رفتند.

کلیسای قرن ۱۵

به نظر اراسموس کلیسایی با کشیشان بی سواد و بی کفایت نیاز های معنوی اعضایش را برآورده نمی کرد.علاوه بر کشیشان ، اسقف ها نیز معمولا به شدت درگیر سیاست بودند و بعضی از آنها مناصب مهم حکومتی داشتند.پاپ هایی مثل الکساندر ششم و یولیوس دوم نیز به جای اینکه رهبر مذهبی باشند ، همانند حاکمان غیر دینی عمل می کردند.اقداماتی از این قبیل باعث شد تا فرانچسکو گویچیاردینی ، مورخ ایتالیایی ، در کتاب تاریخ ایتالیا در سال ۱۵۶۱ بنویسد :
«پاپ ها که قدرت جهانی پیدا کرده بودند ، دستورات الهی و رستگاری روحشان را از یاد بردند…هدف ایشان دیگر زندگی مقدس و پاک ، گسترش مسیحیت و عمل نیک در قبال همسایگان نبود.آنها به جمع آوری سپاه ، انباشتن ثروت ، بدعت گذاری و خلق شیوه های جدید برای کسب پول از هر جایی علاقه مند شده بودند.»
در چنین جوی اراسموس اومانیسم در مقابل کلیسا جبهه گرفت.

تاثیر بر نهضت اصلاح

اراسموس با اینکه پروتستان نبود اما به واقع از مصلحین هم موثرتر بود . اینک به اجمال آثار او را بر نهضت اصلاح پی می گیریم:
۱- ترجمه یونانی کتاب مقدس : سبب شد که برخی آموزه های کلیسا زیر سوال برود .مثلا «آیین توبه و ازدواج و منبع فیض بودن مریم مقدس » بر اساس ترجمه های قبلی در شمار باورهای مردم بود ، ولی با ترجمه جدید اعتقاد به این دو آیین و یک آموزه از بین رفت.برای درک میزان اثر گذاری این ترجمه گفته توماس لیناکر کافی به نظر می رسد.این محقق برجسته انگلیسی که از طبابت دست کشید و به کشیشی روی آورد، پس از آنکه اناجیل را برای اولین بار به زبان یونانی خواند ، گفت : «یا این انجیل نیست یا ما مسیحی نیستیم»
۲- ترجمه آثار آباء : کلیسا سبب شد که مردم به نظرات صحیح آباء دست یابند ، نه هر طور که کلیسا می خواهد
۳- ملاقات اراسموس و تسوینگلی در بال: سبب تاثیر عمیق اندیشه های اراسموس بر شاخه سوئیسی نهضت اصلاح شد. تاثیر اراسموس بر تسوینگلی به طور خلاصه در این موارد است «دین باید معنوی و درونی باشد.توجه اصلی نهضت اصلاح دین بر اخلاق کلیسا.تمایز برخی آباء اولیه کلیسا.و…»

اختلافات اراسموس و نهضت اصلاح دینی

تنش های میان اراسموس و هر دو شاخه نهضت اصلاح دینی را می توان در پنج محور معرفی کرد:
۱- نوع نگرش به الهیات مدرسی : هر دو جبهه مخالف الهیات مدرسی بودند اما اراسموس به سبب گنگ بودن آن و اصلاح گران به سبب باطل بودنش
۲- نگرش به کتاب مقدس : اراسموس آن را به سبب شیوایی می ستود و اصلاح گران به سبب تقدسش
۳- نگرش به آباء : اراسموس جروم و اریگن را و اصلاح گران آگوستین را برترین آباء می دانستند
۴- نگرش به آموزش : اراسموس به شیوه های آموزشی رنسانس علاقه داشت و اصلاح گران به محتوای دینی آموزش ها
۵- نگرش به فنون بلاغی : فنون بلاغی برای اصلاح گران وسیله رشد دین و برای اراسموس و اومانیست ها سبب ارتقای فصاحت بود .

آثار اراسموس

مهم ترین آثار وی که در مطالب قبلی تشریح شد عبارتند از :
۱- ترجمه کتاب مقدس
۲- ترجمه آثار آباء
۳- راهنمای سرباز مسیحی