اورشلیم Jerusalem

اورشلیم[۱] Jerusalem
یکی از چهار شهرمقدس [صفات، حبرون، طبریه و اورشلیم] در سرزمین اسرائیل است.[۲] اورشلیم از دو واژه «اور» [آتش، روشن و مقدس] و «شلیم» [شهر، صلح، سلامتی و آرامش] تشکیل شده است وباهم به معنای شهرمقدس،شهر صلح وسلامتی، شهر آرامش و میراث مقدس می باشد.[۳]
نام ها و ریشه های تاریخی
از زمان حیتی ها [۲۰۰۰ ق.م] در منطقه اورشلیم (او-رو-سالم) و قبل از حمله ی داود نبی، این سرزمین را یبوس [۴]می خواندند. و در زمان تسلط آن حضرت اورشالم، یورشالائیم و یروشالام نامیده می شده است.
بنابر روایتی بومیان سرزمین فلسطین [کنعانیان] نخستین گروه یکتاپرست در این منطقه بوده_ اند و آنرا یورسالیم می نامیدند و چون پادشاه ایشان ملک صادوق دوستدار صلح و آرامش بود این شهر را یورشالیم [شهر صلح] نامید. وبعد از تصرف این سرزمین بدست داود نبی آنرا اورشلیم یا شهر داود می خواندند.
اسامی دیگر آن عبارت است از: ایل، مسکن خدا، ایلیا (خانه ی غم و خانه خدا) ، بیت المقدس، قدس شریف، شهرعدالت، شهر داود، شهر صهیون، شهر امین، شهر زیبا، کوه معبد، شهر خدا یا بطورمطلق معبد یا شهر و یهودیان آنرا همیقداش و خانه ی مقدس، سرزمین مقدس[۵]، خوانده_ اند.
و در قرآن با الفاظی چون: القریه، الارض المبارکه، الزیتون و الساهره آمده است. در تورات اورشلیم همراه با نام های دیگر حدود ۶۵۰ بار به کاربرده شده است. با تسلط رومیان بر این شهر نام آن به «ایلیاکاپیتولینا» تپه ی خانه خدا تغییریافت. نام ایلیا بر اورشلیم تا هنگام ظهور اسلام باقی ماند. و در زمان سلاطین عثمانی بنام قدس و قدس شریف خوانده شد.
جغرافیا
این شهر صخره ای در جنوب شرقی یافا برفراز کوه موریا قرار دارد. و طی قرن های متمادی مورد محاصره شدید و تاخت و تاز مهاجمان قرارگرفت و به کلی ویران و هجده بار تجدید ساختمان شد. و شش بار مردمش مجبور به تغییر مذهب خود شدند. [۶] این سرزمین میان دریای مدیترانه و بحرالمیت قراردارد. در گذشته به آن کنعان می گفتند . با مساحتی بالغ بر ۲۵۰۰۰ کیلومتر مربع واقع در ساحل شرقی مدیترانه که در همسایگی کشورهای مصر، سوریه،اردن و لبنان است. دارای آب و هوای معتدل ومحل ظهور و عبور پیامبران الهی[ابراهیم ،‍موسی و عیسی(ع)] بوده است.
اورشلیم از نظر جغرافیای سیاسی اهمیت زیادی دارد. [۷] و از کهن ترین شهرهای جهان و بزرگترین شهر کرانه ی غربی است و در منتها الیه جنوبی ناحیه ی مرتفعی به نام زین قدس واقع است. این شهر در زمان امپراتوری های کهن جهان پل ارتباطی میان آفریقا، اروپا و آسیا بود. [۸] بیت المقدس از سه بخش کوه ها[موریا که حرم شریف بر آن قراردارد، اوفلدربردارنده ی محله ی مسلمین است، صهیون محل اقامت داود نبی، اکرا محل زندگی مسیحیات از گذشته تاکنون و کلیسای مسیحیان برآن قراردارد] ، ناهمواری ها و دره ها تشکیل شده است.[۹] اورشلیم به سه بخش غربی، شرقی و قدیمی(کهن) تقسیم می شود. بخش قدیمی، حرم قدس است که دارای هفت دروازه می باشد و شامل مسجد الصخره و مسجد الاقصی است.
مهمترین ابنیه و اماکن
حرم شریف، کوه صهیون، کوه موریا، کوه زیتون ‍‍‍[طور یا حوریب]، بیت همیقداش [هیکل سلیمان]، کلیسای قیامت و دیوار ندبه [براق].
حرم شریف: ازمهمترین مکانهای بیت المقدس است و شامل قبه الصخره [ یامسجد عمر]، مسجدالاقصی وساختمان های دیگر می باشد که پیروان ادیان مختلف درآن به عبادت می پردازند. این مکان به وسیله ی دیوارهای غربی، شرقی و جنوبی بر جای مانده از شهر قدیم محصورشده است و مهمترین محور منازعات اسلامی – صهیونیستی است. و علت آن جایگاه رفیع قدس شریف در اسلام و نزد مسلمین می باشد. صهیونیست ها مدعی هستند که بنای معبد سلیمان در زیر مسجد الاقصی است.
دیوار غربی حرم شریف در میان یهودیان به دیوار ندبه[۱۰] و نزد مسلمین به جدارالبراق[۱۱] [۱۷ متر طول و ۱۹ متر ارتفاع دارد و از سنگ های عظیم الجثه ساخته شده است] مشهور است.[۱۲] با اشغال بیت المقدس توسط صهیونیست ها در ۱۹۶۷ ، آنها به تخریب ابنیه ی مقابل دیوار براق پرداختند و محل وسیعی برای نماز و نیایش یهودیان بنا نمودند. از همان زمان رژیم اشغالگر به بهانه ی کشف سایر بخش های دیوار براق و هیکل دست به انجام حفاری های متعددی در اطراف و زیر مسجد الاقصی اقدام کرده است که همچنان ادامه دارد و به سبب آن پایه های این بنا در معرض تهدید جدی قرارگرفته است.[۱۳] قبه الصخره یا مسجد عمر ؛ گویند عمر وقتی اورشلیم را فتح کرد بر این صخره نمازگزارد. بعدها عبدالملک بن مروان اموی ساختمان هشت گوشه ای بر این صخره بنا نمود. این منطقه از مراکز مهم امویان محسوب می شده است.
این مکان متبرک به قدوم پیامبر اکرم (ص) و موسوم به قدم محمد است. جای جای این
صخره ی قبه دار[گنبد طلایی] مصلای پیامبران متعددی بوده است. در سال۱۰۹۹٫م با ورود صلیبیان این محل به کلیسای شهسواران مبدل شد. و بربالای قبه صلیب طلایی بزرگی قرار داده شد. صلاح الدین ایوبی و بعد سلطان سلیمان عثمانی هریک دگرگونی هایی را در این بنا ایجاد کردند .[۱۴] مسجدالاقصی[۱۵]؛ بنابر نظر مورخین برتمام ناحیه ی چهارگوشه ای که در جنوب شرقی شهرقدس واقع است اطلاق می شود.[که برخلاف آنچه میان عوام مشهور است دارای گنبدی تیره رنگ است نه قبه ای طلایی]اما امروزه نام مسجدالاقصی تنها به مسجد بزر گی که در جنوب این چهارضلعی قرار دارد، گفته می شود. و به لحاظ قدمت زما نی دومین مسجد روی زمین است. گویند یعقوب آن رابنا نهاد، داود تجدید بنایش کرد وسلیمان آن را به اتمام رسانید .[۱۶] کلیسای قیامت: [مقبره مقدس] در بخش مسیحی نشین شهر قدس واقع است. که بنابر عهد جدید محل مصلوب شدن ،دفن پیکر و بازگشت مسیح(ع) است. این کلیسا یکی از اماکن زیارتی مسحیان از قرن چهارم میلادی بوده است. شایان ذکر است که کلید داری این کلیسا از زمان صلاح الدین ایوبی[۱۲ م] تا امروز به عهده ی دو خانواده ی مسلمان شهر است. و این مسءله مورد قبول مسیحیان شهر است. این امر بیانگر روابط مسالمت آمیز میان مسلمین ومسیحیان است.[۱۷] هیکل:[۱۸] بنایی که یهودیان ساختار اولیه اش را به سلیمان (ع) منسوب می کنند و براین باورند که توسط شلمنصر دوم[۱۹][در۵۳۷ق.م] به کلی ویران شد و هفتاد سال بعد با آزادسازی یهودیان بدست کوروش[۲۰] دستور تجدید بنای معبد صادر کرد. مدت ها پس از کوروش [مسیح قوم یهود][۲۱]معبد دوم ساخته شد اما مجدداً از سوی رومیان نابود شد.[۲۲] کوه صهیون[۲۳]: به معنای کوه پرآفتاب و خشک است ودر جنوب شرقی قدس واقع است. و به سرزمین داود، کوه داود، شهر داود معروف است. در واقع تپه ای محصور در اورشلیم است که در سده ی ۱۰ ق.م داود از دست یبوسیان به تصرف درآمد. نام این کوه اخیراً بر سر زبان ها است زیرا اشغالگران سرزمین فلسطین نام و مسلک خود را [صهیو نیسم][۲۴] از آن گرفته اند. گویند مقبره ی داود[۲۵] و سلیمان[۲۶] در این کوه قراردارد و عیسی مراسم عشا ربانی را در این محل برگزار کرده است.[۲۷] [کوه زیتون[طور]: در قسمت شرقی بیت المقدس واقع شده است. روستای الطور در آنجا واقع است و مشهور است که مزار سلمان فارسی در اینجااست[۲۸]. خدا با موسی بر این کوه تکلم کرد و ده فرمان رابه بنی اسرا ئیل عطا فرمود.[۲۹] تاریخچه اورشلیم
این تارخچه را می توان به چند دوره تقسیم کرد: ۱- دوره ی آغازین تا فتح اسلامی ، ۲- دوره ی اسلامی تا عثمانی، ۳- عصر عثمانی، ۴- معاصر
دوره ی آغازین تا فتح اسلامی: این شهر صخره ای کوهستانی از ابتدا تا روزگار داود نبی در اختیار یبوسیان[۳۰] (کنعانیان) بود. قبل از آنکه جایگاه مقدسی در میان ادیان ابراهیمی داشته باشد عبادتگاه صابئین بوده است. در فتح اورشلیم توسط داود در سده ی یازده، تابوت عهد به اینجا انتقال یافت.[۳۱] بنابر تورات بعد از سلیمان بیست و هفت تن از فرزندان او به حکومت رسیدند چنانکه چندبار میان خاندان داود و شاهان یهود و فرمانروای آشوری (شلمنصر پنجم)دست بدست شد. در سال ۵۹۷ (ق.م) در زمان پادشاهی آخرین فرد از خاندان سلیمان، بخت النصر فرمانروای کلدانی بابل، اورشلیم را ویران ساخت. بعدها توسط کورش کبیر یهودیان آزاد وبه سرزمین خویش برای ساخت دوباره ی معبد سلیمان بازگردانده شدند. باردیگر در سال ۷۰ (.م)شهر مقدس [اورشلیم] توسط رومیان ویران شد .[۳۲] دوره اسلامی تا عصر عثمانی: سه سال بعد از فتح شام به دست ابوبکر مسلمین به دروازه های اورشلیم رسدند و در زمان خلافت عمر، رسماً به تسلط ایشان درآمد و نام این شهر از ایلیا به بیت المقدس تغییر یافت. در اواخر دوره اموی این شهر به دلیل شورش علیه مروان بن محمد آسیب دید و منصور عباسی در ۱۴۰ (ه.ق) آن را بازسازی کرد. در دوره تسلط فاطمیان بر این مکان کلیسای قیامت ویران شد اما دوباره تجدید بنا شد . باظهور صلاح الدین ایوبی چهاردهمین خلیفه فاطمی شکست خورد و سلسله ی فاطمی منقرض شد. از سال ۱۰۹۵ (.م) جنگ های صلیبی آغاز شد که دو قرن به طول انجامید. از دلایل عمده ی آن شهر بیت المقدس و خراج دادن مسیحیان این شهر به مسلمین بود.[۳۳] عصر عثمانی: باقدرت یافتن ترکان عثمانی در سده ۱۰ (ه.ق) تحول بزرگی در خاورمیانه و بویژه بیت المقدس پدیدار شد که تا چهار سده ادامه یافت. این عصر را می توان دوره ی آبادانی و بازسازی بیت المقدس دانست. عثمانی ها تا مدتی آن شهر را به خوبی اداره می کردند اما این اقدامات دیری نپایید و شهر رو به ویرانی و افول نهاد. با تضعیف قدرت عثمانی اورشلیم پس از پنجاه سال از رونق افتاد. و اکثر جمعیت آنجا اقدام به مهاجرت نمودند. این وضع تا سده ۱۳ (ه.ق) ادامه داشت. بیت المقدس در سیر تاریخی خود سی و دو بار توسط اقوام مختلف تصرف و اغلب منهدم شد. اما هربار از نو برپاگردید. [۳۴] دوره معاصر: در سده ی ۱۹ (.م) تا آغاز جنگ جهانی اول سرزمین فلسطین به نحو سازمان یافته ای شاهد توسعه ی جمعیتی و اقتصادی بود. و در این عصر تشویق یهودیان برای مهاجرت به فلسطین آنقدر افزایش یافت که در اواخر قرن موجب شورش هایی در آنجا شد. انگلستان که حامی عثمانی بود تغییر موضع داد و از شورشیان حمایت کرد. در این اثنا عده ای از یهودیان اندیشه ی ملت واحد یهود را مطرح کردند. که مورد حمایت انگلیس واقع شد. آنها با پشتیبانی مالی یهودیان ثروتمند حزب صهیون را بنیانگذاری کردند. در ۱۹۱۶ (.م) پیمان سایکس – پیکو منعقد شد. که براساس آن سرزمین های عثمانی میان فرانسه، روسیه و انگلیس تقسیم شد. اما انگلیس از پیمان سرباز زد و فلسطین را به قیمومیت خویش درآورد. در ۱۹۲۰ (.م) سازمان ملل قیمومیت فلسطین را به انگلستان واگذار نمود. از اینرو صهیونیسم ها از انگلیس و امریکا خواستند در صورت شکست عثمانی فلسطین مبدل به ارض موعود یهودیان گردد. با قبول این امر مهاجرت گسترده ی یهودیان سراسر جهان به فلسطین آغاز شد. و همین امر باعث بروز اعتراض و شورش اعراب و اتحاد میان اعراب و مسیحیان فلسطینی در برابر یهودیان صهیونیست گردید. من جمله قیام هایی چون؛ قیام عزالدین قسام ، عبدالقادر حسینی و حسن سلامه شد که همگی سرکوب و به شهادت رسیدند. از دهه چهل مسئله ی فلسطین به مسئله ای عربی و بین المللی تبدیل گردید. انگلیس در ۱۹۴۸ (.م) به قیمومیت خود خاتمه داد. و در همین ایام موجودیت دولت جعلی اسرائیل توسط دیوید بن گورین اعلام شد. پس از این واقعه اولین جنگ صهیونیست ها معروف به ۱۹۴۸ بر علیه مردم فلسطین آغاز شد و در آن ۷۸ درصد خاک فلسطین به اشغال صهیونیست ها درآمد. و این درحالی بود که رژیم اشغالگر فلسطین به عضویت سازمان ملل متحد درآمد. در سال ۱۹۶۷ ، جنگ ۶ روزه ای میان اعراب و رژیم اشغالگر قدس درگرفت که در آن اعراب شکست خورده کرانه ی غربی رود اردن ، نوار غزه در فلسطین ،بلندی های جولان در سوریه و صحرای سینا در مصر تحت سلطه ی اشغالگران درآمد. و شهر بیت المقدس که تحت حاکمیت اردن بود و شهر بیت الحم و بیست و هفت روستای عربی دیگر براساس مصوبه ی اشغالگران ضمیمه ی خاک اسرائیل شد. بعد از این جریانات در جنگ کرامه، طی نبرد تن به تن سیصد چریک، فلسطینی، تعداد زیادی از صهیونیست های سر تا پا مسلح ، کشته شدند و ناچار به عقب نشینی گردیدند.نیروهای مصری در سال ۱۹۷۳ به طور ناگهانی از کانال سوئز به فلسطین اشغالی وارد شدند و همزمان از طرف شرق نیروهای هوایی سوریه به اشغالگران را یورش بردند اما بخاطر حمایت غرب و امریکا جنگ مغلوبه شد. بعد از این جنگ، اعراب از در صلح با رژیم در آمدند. بطوریکه در ۱۹۷۸ قرارداد صلح کمپ دیوید میان مصر[انور سادات] و متجاوزان امضا شد. همین امر موجب بروز شکاف و اختلاف در جهان عرب شد. و هم اکنون نیز مردم فلسطین با اتکا به خود به مبارزه علیه اشغالگران ادامه می دهند. [۳۵]

________________________________________
[۱] . Dictionary of religions,Allen lane,1984,new york , p 172 ,
اسپینوزا،جان،دایره المعارف جهان نوین اسلام ،ج اول(آ-ب) ،ترجمه حسن طارمی،محمد دشتی،مهدی دشتی ، تهران، جامع،چاپ اول ،ص۷۵۴-۷۵۸ ،۱۳۸۸٫
[۲].حییم شختر،اریه نیومن،اهرون بیر، واژه های فرهنگ یهود، ترجمه منشه امیر، تل آویو، انجمن جوامع یهودی، چاپ اورشلیم، ۱۹۷۷، ص ۸۲ و ۸۳ .
[۳].هاکس،جیمز،قاموس کتاب مقدس،تهران،اساطیر، چاپ دوم، ۱۳۸۳،ص ۱۱۸- ۱۳۴ و هینلز،جان راسل، فرهنگ ادیان جهان، ترجمه گروه مترجمان،قم، مرکزمطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، چاپ اول، ۱۳۸۶، ص ۸۷ و۸۸ و دایره المعارف کتاب مقدس، ترجمه بهرام محمدیان، تهران،روزنو، چاپ اول،۱۳۸۰،ص ۳۸۷-۳۸۹ و داوران۱۹:۱۰و۱۱ ویوشع۱:۱ و
Judaica,Kenyon,K.M.,Digging up Jerusalem, London,1974,vol IX,p1380.
[۴] . jebus
[۵] . دایره المعارف قرآن کریم، ج۴ ،قم بوستان کتاب ، چاپ چهارم ۱۳۸۷،
Encyclopaedia of Judaica,” Israel land ,Mo.Br , VOI 9, 1996 , P108 .
[۶] . حمیدی،جعفر، تاریخ اورشلیم(بیت المقدس)،تهران، امیرکبیر،چاپ سوم، ۱۳۸۸،ص۶۱ و شیرازی،محمد، دنیا و یهود، ترجمه هادی مدرسی،تهران، امین، بی تا،ص۱۰۴و۱۰۵٫
[۷] . مستوفی، حمدلله، نزهه القلوب، به کوشش استرنج، لیدن، ۱۳۳۱ ق/۱۹۱۳م ،ص۱۶ و ابن رسته، احمد، الاعلاق النفسیه، به کوشش دخویه لیدن،۱۸۹۱م، ص ۹۷ و محمود، معین احمد، بیت المقدس،بیروت،۱۹۷۰م ،ص۱۵٫
[۸] .Rogerson,J.&Ph.Davies,The Old Testament World, Cambridge,1989,p20,21.
[۹] .عزالدین،فاروق محمد، القدس ،تاریخیاًو جغرافیاً، قاهره،۱۹۸۱م،ص۴۵-۴۸٫
[۱۰] .این مکان نزد یهودیان مقدس است زیرا می پندارند این دیوار باقیمانده ی معبد سلیمان است که در سال ۷۰ . م توسط رومیان تخریب شده است .
[۱۱].از آن جهت نزد مسلمین حائز اهمیت است که پیا مبر اکرم (ص) در شب معراج مرکبشان براق را کناراین دیوار گذاشتند و به معراج رفتند؛ که در سوره اسراء آیه یک به آن اشاره شده است .
[۱۲].اسعدی ، مرتضی ، بیت المقدس ، تهران ،افست ، چاپ اول ، ۱۳۶۷ ،ص ۲ و

[۱۲] . Osman,A.,The Hiuse of the Messiah,London,1992,p128 .

[۱۳] . حمیدی،جعفر، پیشین،ص۲۷۳و۲۷۴٫
[۱۴] . همان،ص۱۹۰ و
Osman,A., p127,128 .
[۱۵] Encyclopaedia of Holy prophet and companions , vol 1,Eearly , prophets of Islam , Edi;shahid ashraf , 2004 indha ، ۱۶۲٫
[۱۶] .حکمت،علی اصغر، تاریخ ادیان بدوی: ادیان بدوی و منقرضه وحیه در جهان و در ایران از بدو تاریخ تاکنون، تهران، پژواک کیوان،چاپ اول، ۱۳۸۸،ص ۱۹۴و ناس،جان، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغرحکمت، تهران، علمی وفرهنگی، چاپ شانزدهم، ۱۳۸۵ ، ص ۵۰۱ .
[۱۷] .Cury,A.R., Jerusahem,London,1930,p43.
[۱۸] . هینلز،جان راسل،پیشین ،ص ۵۹۵٫
Encyclopaedia of Holy prophet and companions,vol 1, Eearly prophets of Islam , Edi;shahid ashraf , 2004 indha,p192.
[۱۹]. بخت النصر.
[۲۰]. نگ:دورانت، ویلیام جیمز،تاریخ تمدن(مشرق زمین گاهواره ی تمدن) ،ترجمه احمدآرام ،ع.پاشایی ،امیرحسین آریان پور، تهران،علمی وفرهنگی،سیزدهم،۱۳۸۷،ص ۳۸ و ۳۸۷ واسمارت، نینیان، تجربه دینی بشر، ترجمه مرتضی گودرزی، تهران،سمت،چاپ دوم، ۱۳۸۸،ص۲۹وشاندور،آلبر،کوروش کبیر،ترجمه هادی هدایتی،تهران،ثالث،چاپ اول،۱۳۸۶ ص۲۴۴-۲۴۷ و آزاد، ابوالکلام ،کوروش کبیر(ذوالقرنین)، ترجمه محمدابراهیم باستانی پاریزی،تهران،علم، چاپ یازدهم،۱۳۸۶،ص ۷۳ ،احمدی،داریوش،آریا(مجموعه پژوهشهای در زمینه ی ادیان و تاریخ ایران باستان) ،قم ، ادیان ، چاپ اول ،۱۳۸۵، ۱۱۸ -۱۲۸و یزدان پرست ،حمید ،ایران ،اطلاعات ،چاپ اول، ۱۳۸۴، ص ۱۰۸ – ۱۲۳ و پیر نیا ،حسن ، تاریخ ایران باستان، تهران، دنیای کتاب، چاپ پنجم، ۱۳۷۰، ص ۲۳۲ -۴۷۴ و آ ژند، یعقوب، ایران باستان، تهران، مولی، چاپ اول، ۱۳۸۵، ص ۲۵ و قادری، تیمور، تاریخ ایران کمبریج، ج ۲ ،قسمت دوم ،تهران، مهتاب ،چاپ اول ،۱۳۸۷، ص ۶۴۴-۶۶۲ و همان، قسمت اول ، ۴۶۵- ۴۹۷ و خدادادیان، اردشیر، هخامنشی ها، تهران، به دید، چاپ اول، ۱۳۷۸، ص ۲۹ -۴۷ و کورت، آملی ، هخامنشیان ،ترجمه مرتضی ثاقب فر،تهران ،ققنوس ،پنجم ، ۱۳۸۶ ، ص ۳۵ و ن – بختور تاش ،حکومتی که برای جهان دستور می نوشت ، تهران، فروهر، ۱۳۷۴و محمد پناه، بهنام ،زندگی نامه کورش بزرگ (بر اساس معتبرترین آ ثار واسناد تاریخی) ، تهران ، سبزان ، چاپ دوم ،۱۳۸۹ .
[۲۱] . همان،۵۳ و اشعیا ۴۵ :۱ .
[۲۲] . سلیمانی اردستانی،عبدالرحیم،یهودیت، تهران، نگاه نو، چاپ دوم،۱۳۸۴،ص۲۲۷و۲۲۸ .
[۲۳] .مزامیر ۶:۲ ؛ ۷۶ :۲ .
[۲۴] . نگ : کریمیان، احمد ، یهود و صهیونیسم ( تحلیل عناصر قومی ، تاریخی و دینی یک فاجعه ) ، قم ، بوستان کتاب ، چاپ دوم ، ۱۳۸۶ .
[۲۵] .Encyclopaedia of Holy prophet and companions , vol 1 ,p. 183- 186
[۲۶] . همو ، ۱۹۲- ۱۹۳ .
[۲۷] . هاکس،جیمز،پیشین،ص ۵۶۳-۵۶۵٫
Osman,A.p127.
[۲۸] . نگ، همان ، ص ،‌۴۹۸-۵۰۴٫
[۲۹] . خروج ، ۲۵:۱۹ .
[۳۰] .مزامیر ۲:۱۱ و عبرانیان ۲۰:۶ ؛ ۷: ۱-۱۷ .
[۳۱] . اول تواریخ ۱۵: ۲۵-۲۹ و دوم سموئیل ۶ : ۱و۲ .
[۳۲] .حکمت،علی اصغر، پیشین،ص۱۹۶و۱۹۷ و ۲۰۴ و آزاد، ابوالکلام ، پیشین،ص۷۳ و ناس،جان بایر،پیشین،ص۵۳۵-۵۳۷ و ۵۵۱ .
[۳۳] .ابن کثیر، البدایه و النهایه،بیروت ،مکتبه المعارف، ج۸، بی تا، ص۲۸۰ .
[۳۴] . Cohen,A.,jewish life undr Islam,Cambridge,1984,p8,9 & Thubron,C.,Jerusalem,London,1969.p159,325 .
[۳۵] . حمیدی، جعفر، پیشین،ص ۲۴۸-۲۷۸ و
Gilbert,M.,Exile and Retarn,London,1978 ,p251 & Gerber,H., O ttoman Rule in Jerusalem,1890-1914,p 43 ,68.