مقالات

اونجلیکالیزم

نویسنده : محمد ضیاء توحیدی

 

ظهور لیبرالیزم در اروپا و آمریکا، ضربه­ای سهمگین بر پیکره مسیحیت وارد آورد. لیبرال­ها به زودی توانستند از پایگاه محکمی در جوامع غربی برخوردار شوند. آنها بسیاری از عقاید مسیحیان را مردود شناخته، به سخره گرفتند. کتاب مقدس که از نگاه بسیاری از مسیحیان، “قاعده‏ی قصورناپذیر ایمان” تلقی می­شد به عنوان کتابی پر اشتباه و بی­اعتبار شناخته شد و حتی برخی با استناد به کتابهای نویسندگان معاصر خویش، از برتری این کتابها بر کتاب مقدس، سخن راندند.

لیبرالیزم، تولد عیسی مسیح از باکره را مردود می­شمرد، فدا را آموزه­ای اشتباه می­دانست و بازگشت مسیح در آخرالزمان را نیز انکار می­کرد.[۱]

دیدگاه تفریطی لیبرال­ها، مسیحیت سنت­­گرا را به واکنش واداشت. بنیادگرایی و شکل متعادل­تر آن یعنی اونجلیکالیزم را می­توان در تقابل با لیبرالیزم ارزیابی نمود.

پیدایش این اصطلاح

این اصطلاح از قرن شانزدهم میلادی باب شد. در آن دوره این اصطلاح در مورد برخی نویسندگان کاتولیک که خواهان بازگشت به “عقاید و آیینهای کتاب مقدسی­تر” بودند به کار می­رفت[۲] و در واقع، مرادف کلمه پروتستان بود.[۳]

بنابر این می‏توان گفت که اصطلاح در مفهوم عام آن، به معنی رستگاری از طریق ایمان به مسیح است[۴] و لوتریها از این عنوان برای تفکیک خود از نهضت کالونی استفاده می­کردند.[۵]

با این حال این اصطلاح امروزه کاربردی متفاوت پیدا کرده است و در مورد گرایشی فرافرقه­ای در الهیات به کار می­رود که بر جایگاه ویژه کتاب مقدس تأکید می­کند.[۶]

اونجلیکال کیست؟

اصطلاح “اونجلیکال” که گاه در زبانهای عربی و فارسی از آن به “انجیلی[۷]” یاد می­شود، در مورد مسیحیانی به کار می­رود که خواهان بازگشت به کتاب مقدس هستند. به پیروان این نهضت در زبان فارسی، گاه به اشتباه، اونجلیست گفته می­شود. (اونجلیست به معنی انجیل­نگار است[۸])

باید توجه داشت که اونجلیکالیزم[۹] یک فرقه و یا یک مذهب نیست بلکه نوعی گرایش الهیاتی است که ممکن است در میان پیروان هر یک از فرقه­های مسیحی صورت پذیرد. بنابر این ممکن است یک شخص، انگلیکن اونجلیکال، کاتولیک اونجلیکال، متدیست اونجلیکال و… باشد.[۱۰]

رشد و توسعه نهضت اونجلیکالیزم

این نهضت که ریشه­های آن را در نهضت پاک­دینی[۱۱] در آلمان و متدیسم در انگلستان می­توان جست­وجو کرد، در قرن نوزدهم میلادی و در آمریکا پا گرفت. اونجلیکالیزم تا اواسط قرن بیستم، چندان مثبت ارزیابی نمی­شد و حتی گاه به طرفداران آن، عناوینی طعنه­آمیز نیز داده می­شد اما با رشد چشمگیر طرفداران این نهضت و نیز پیشرفت آنان در فعالیتهای تبشیری، مورد توجه قرار گرفت.

رشد و پیشرفت این نهضت در ایالات متحده، مرهون عواملی چند است. تلاشهای فردیِ برخی شخصیتها همانند بیلی گراهام[۱۲]، پت رابرتسون[۱۳] و جری فالول[۱۴]، چاپ و انتشار نشریاتی مانند “مسیحیت امروز” و همچنین تشکیل گروههایی مانند “انجمن ملی اونجلیکالها[۱۵]” هر کدام به نوعی در توسعه این نهضت، نقش خود را ایفا کرده‏اند.

فعالیتهای تبشیری این نهضت

بی­تردید یکی از مهمترین شاخصه­ها و ویژگی­های این نهضت را می­توان در اهتمام پیروان آن به سنت تبشیر و تبلیغ دانست.

این نهضت در طول حیات خویش، با فعالیتهای تبشیری مستمر خویش، توانسته است هم در میان مسیحیان و هم در میان پیروان دیگر ادیان، نفوذ کرده و این مکتب را گسترش دهد.

از پیشگامان عرصه تبشیر و تبلیغ این نهضت می­توان به سایروس اسکافیلد اشاره کرد. وی در سال ۱۸۹۰ موسسه CAM[16] را به منظور ترویج عقاید پیش هزاره­ای (که تعلیم می­داد مسیح پیش از مصیبت عظیم، سلطنت هزارساله­ای را به همراه یهودیان ایجاد خواهد نمود) تأسیس نمود. او با انتشار ترجمه خاص خویش از کتاب مقدس که در آن عقاید پیش­هزاره­ای تثبیت شده بود، نقطه عطفی را در جهان مسیحیت، بنیان نهاد.

آمارها نشان از آن دارد که پنج میلیون نسخه از این کتاب مقدس، در فاصله بین سالهای ۱۹۰۹ تا ۱۹۶۷ به فروش رفته است.

اونجلیکالها همچنین موفق شدند که حدود بیست میلیون نسخه از ترجمه کتاب مقدس Living Bible را که توسط “کنت تیلور” تدوین گردید، را به فروش برساند. (این کتاب مقدس، که به صورت ترجمه تفسیری ارائه شده است، به زبان فارسی نیز ترجمه شده و در ایران با عنوان “ترجمه تفسیری کتاب مقدس” شناخته می­شود[۱۷]).[۱۸]

چاپ و نشر کتاب در میان دانشجویان و اساتید دانشگاههای مختلف، از دیگر فعالیتهای این نهضت بوده است. در سال ۱۹۰۹، مجموعه­ای ۱۲ جلدی از مقالات دانشمندان اونجلیکال، با سرمایه­گذاری دو مرد ثروتمند منتشر گردید و ۳۰۰ هزار دوره از این مجموعه، به صورت رایگان در اختیار اساتید دانشگاهها، دانشجویان، شبانان و دیگران قرار گرفت.[۱۹]

آنان همچنین، مجلاتی پرفروش را در ترویج عقاید خویش منتشر نمودند که از این میان می­توان به مجلات “مسیحیت امروز” و ماهنامه “مودی” اشاره کرد.[۲۰]

دیگر فعالیتهای تبلیغی اونجلیکالها

از دیگر فعالیتهای برجسته نهضت اونجلیکال، می­توان به تشکیل جلسات بزرگی اشاره کرد که با رویکرد تبشیری، تشکیل می­شوند. بیلی‏گراهام و لوئیس‏پالائو[۲۱] دو تن از شخصیتهای شناخته شده تبشیری این نهضت می­باشند.

تنها در سال ۱۹۹۵، جلسات تبشیری گراهام که از طریق شبکه­های ماهواره­ای در ۱۸۵ کشور و به ۱۱۶ زبان مختلف پخش می­گردید، دارای ده میلیون مخاطب بوده است. گفته می­شود که وی در طی چند دهه فعالیت تبشیری خود، با حدود ۲۰۰ میلیون مخاطب در جلسات بزرگ تبشیری خویش (که معمولا در استادیومهای بزرگ ورزشی و اماکنی از این دست برگزار می­گردد) به طور مستقیم سخن گفته است.[۲۲]

به هر حال، رشد و توسعه اونجلیکالیزم در قرن بیستم تا بدان حد مهم ارزیابی شد که جرج گالوپ، (رئیس مؤسسه گالوپ آمریکا)، سال ۱۹۷۶ را “سال اونجلیکال” نام نهاد. گفته می­شود که در دهه نود، چهل درصد آمریکاییها خود را پیرو این نهضت می­دانسته­اند.[۲۳]

اونجلیکالیزم، دومین شاخه بزرگ مسیحیت در عصر حاضر

گرچه پیش از این اشاره کردیم که اونجلیکالیزم یک فرقه محسوب نمی­شود اما از منظر الهیاتی، دارای ویژگیهایی است که یک اونجلیکال را از سایرین کاملا تفکیک می­کند.

با توجه به همین نکته است که برخی اونجلیکالها را، پس از کلیسای کاتولیک، بزرگترین گروه مسیحی برشمرده‏اند.[۲۴]

البته باید توجه داشت که اثبات این ادعا در گروی نوع تعریف این افراد از مفهوم اونجلیکال است[۲۵] چه اینکه برخی ویژگیهای ذکر شده در مورد این گروه[۲۶]، اختصاص به آنان ندارد و اگر این ویژگیها را به عنوان شاخصه­های اونجلیکالیزم بدانیم، گروههایی مانند پنطیکاستی­ها و تمام گروههای کاریزمایی، بنیادگرایان و.. در این مفهوم مشترک خواهند بود.[۲۷]

تحقیقات نشان می­دهد که ۷۴ درصد از آمریکاییهای که خود را اونجلیکال می­نامند، به اعتقادات خاص این گروه پایبند نیستند. این آمار در کانادا به ۵۱ درصد بالغ می­شود.[۲۸]

دیدگاه اونجلیکالها در باب اعتقادات و شعایر دینی

چنانکه پیشتر اشاره گردید، از مهمترین شاخصه­های تفکر اونجلیکالی، تأکید بر الهامی بودن کتاب مقدس است.

آنان بر پایه تعالیم کتاب مقدس، معتقد به سقوط انسان و نیاز به کفاره خدایی هستند. همچنین آنها شعایر دینی را بیشتر دارای حالت نمادین می­دانند تا وسیله­ای برای کسب فیض. انکار قدرت ویژه مقامات روحانی (مانند اسقف و کشیش) از دیگر ویژگی­های اعتقادی اونجلیکالها به شمار می­آید.[۲۹]

اعتقاد به هزاره گرایی، احیای تفکر آباء کلیسا توسط اونجلیکالها

یکی دیگر از ویژگیهای مسیحیان اونجلیکال، اعتقاد عمیق آنان به ظهور مسیح و سلطنت هزار ساله آن حضرت است.

البته این اعتقاد تازگی ندارد چه اینکه آبای کلیسا نیز معقتد به سلطنت هزار ساله مسیح همراه با قوم اسرائیل بودند. این عقیده در قرن نوزدهم از سوی بسیاری از اونجلیکالهای انگلیسی احیا گردید و از آن پس در میان عموم اونجلیکالها رواج پیدا کرد.[۳۰]

نئو اونجلیکالیزم[۳۱]

این عنوان که برای اولین بار در سال ۱۹۳۱ به کار برده شد به شاخه­ای از نهضت اونجلیکالیزم گفته می­شود که نقد کتاب مقدس را به عنوان ابزاری مفید در خدمت الهیات پذیرا شده است.

نئواونجلیکالها که از منظر الهیاتی در تقابل با اونجلیکالیزم بنیادگرا قرار دارند، با مطالعه در مورد کتاب مقدس دریافتند که نمی­توان از وجود خطاهای کتاب مقدس، چشم­پوشی کرد و بنابر این، راه خود را از اونجلیکالهای بنیادگرا جدا کردند. آنها اظهار داشتند که امکان خطا در مسائل تاریخی، جغرافیایی و اعداد و ارقام کتاب مقدس، وجود دارد و بنابر این به نوعی، خطاپذیری کتاب مقدس را پذیرفتند. [۳۲]

از نمایندگان برجسته این مکتب، می­توان به گریت کورنلیوس برکوور[۳۳] اشاره کرد. وی که استاد دانشگاه آمستردام بود از جایگاه علمی برجسته­ای برخوردار بود و حتی در شورای دوم واتیکان، به عنوان ناظر رسمی برگزیده شد.

وی در کتاب بحث برانگیز خویش با عنوان “کتاب مقدس” به مسأله خطاناپذیری کتاب مقدس پرداخت. او در این کتاب بر جنبه انسانی کتاب مقدس و نقش انسان در تألیف آن تأکید کرد. از نگاه وی، اعتبار و قابل اعتماد بودن کتاب مقدس، با توجه به هدف آن باید مورد ارزیابی قرار گیرد و کتاب مقدس در عرصه هدایت­گری کتابی معتبر است. هدف کتاب مقدس هرگز این نیست که اطلاعات الهی مصون از خطایی را در مورد موضوعات و مسائل گوناگون ارائه دهد.

درست به همین دلیل است که الهام روح­القدس باعث رفع همه محدودیتهای انسانی نگشته است و اطلاعات علمی نویسندگان کتاب مقدس، بیشتر از مردمان هم­عصرشان نبوده است. بنابر این وجود برخی اشتباهات از جمله اشتباهات لغوی و یا جغرافیایی در کتاب مقدس، دور از انتظار نیست.[۳۴]

دیدگاههای نئواونجلیکالها هرگز مورد قبول اونجلیکالهای بنیادگرا واقع نشد و آنان به شدت با این مسأله مخالفت می­ورزند و اظهار داشتند که کتاب مقدس، از نظر لغوی نیز مصون از خطاست.[۳۵]

تفاوتهای بنیادگرایی و اونجلیکالیزم

یکی از نکات دقیق و حساس، در شناخت اونجلیکالها تفکیک میان پیروان این نهضت و مکتب بنیادگرایی است. گرچه ریشه­های اونجلیکالیزم را می­توان در بنیادگرایی جست و جو نمود اما با این حال باید دانست که بنیادگرایی مرادف با اونجلیکالیزم نیست و شاید بتوان بنیادگرایی را نوعی نهضت افراطی و یکی از شاخه­های اونجلیکالیزم، ارزیابی نمود.[۳۶]

این دو نهضت از سه لحاظ با یکدیگر تفاوت دارند:

  1. بنیادگرایی با استفاده از علوم جدید در بررسی کتاب مقدس مخالفت می­ورزد، با هر نوع نقد کتاب مقدس مخالف است و در تفسیر کتاب مقدس نیز، بر تفسیر لغوی کتاب مقدس اصرار می­ورزد[۳۷] در حالی که یک اونجلیکال، اصل نقد را (البته در شکل بسیار محدود و تنها در دایره اشتباهات املایی و اشکالاتی از این دست) می­پذیرد.[۳۸]
  2. از منظر الهیاتی، بنیادگرایی تأکید ویژه­ای بر برخی آموزه­های دینی دارد؛ آموزه­هایی که از نگاه اونجلیکالها، چندان اهمیتی ندارد (مانند آموزه دوره­گرایی)
  3. بنیادگرایی نهضتی ارتجاعی به شمار می­آید که پیروان خود را به پایبندی دقیق از ضوابط و ملاکهای مورد نظر مکلف می­سازد در حالی که اونجلیکالها، از این تکلف غیر منطقی به دور هستند[۳۹].[۴۰]

از دیگر تفاوتهای میان اونجلیکالها و گروههای بنیادگرا آن است که گروه اول (عموم اونجلیکالها)، ترجمه­های مختلف کتاب مقدس را معتبر می­دانند گرچه ارزش خاصی برای ترجمه کینگ جمیز قائلند اما بنیادگراها، ترجمه کینگ جیمز را تنها ترجمه معتبر کتاب مقدس می­شمارند.[۴۱]

به هر حال، اونجلیکالها همواره تلاش می­کنند تا خود را از بنیادگرایان جدا معرفی نمایند چه اینکه بنیادگراها به عنوان افراد متحجر و مرتجع شناخته می­شوند.[۴۲]

متفکران و الهی­دانان برجسته­ی اونجلیکالیزم

در پایان مناسب است اشاره کنیم که این نهضت را نمی­توان صرفا حرکتی تبشیری دانست بلکه آنان در طول تاریخ حیات خویش، در زمینه الهیات نیز رشد و ترقی قابل توجهی داشته­اند. در قرن بیستم، الهی­دانان بزرگی از میان اونجلیکالها برخاسته­اند که از این میان می­توان به کارل هنری[۴۳]، دونالد بلوش[۴۴]، جیمز پکر[۴۵]، ادوارد جان کارنل[۴۶] و کلارک پیناک[۴۷] اشاره نمود.[۴۸]

 

[۱] – McGrath, Alister E. and Marks, Darren C., The Blackwell Companion to Protestantism, (Blackwell, 2004, 1st ed.), p.422

[۲] – مک گراث، الستر؛ در آمدی بر الهیات مسیحی؛ ترجمه عیسی دیباج، کتاب روشن، ۱۳۸۵ ه‏ش، چاپ اول، ص ۱۳۳

[۳] – McGrath, Alister E. and Marks, Darren C., ibid, p.421

[۴] – این همان دیدگاه لوتر است که اظهار می­داشت انسان تنها از طریق ایمان ونه عمل به رستگاری می­رسد.

[۵] – New Catholic Encyclopedia, (Gale, 2003, 2nd ed.), vol.5, p.472

[۶] – مک گراث، الستر؛ پیشین

[۷] – باید توجه داشت کلمه­ی انجیلی، گاه در زبانهای عربی و فارسی به کلیسای اصلاح شده کالونی اطلاق می­شود اما در مواردی نیز مرادف اونجلیکال دانسته شده است.

[۸] – Cross, F. L. (ed.), The Oxford dictionary of the Christian Church, (Oxford, 1997, 3rd ed.), p.581

[۹] – Evangelicalism

[۱۰] – مک گراث، الستر؛ پیشین؛ ص ۱۳۴

[۱۱] – PIETISM

[۱۲] – Billy Graham

[۱۳] – Pat Robertson . از فعالان برجسته نهضت اونجلیکال و مؤسس “مرکز آمریکایی قانون و عدالت”. ر.ک: Balmer, Randall, Encyclopedia of Evangelicalism, (Baylor University Press, 2004), pp.584 – ۵۸۷

[۱۴] – Jerry Falwell . از شخصیتهای شناخته شده معاصر این نهضت و مؤسس “دانشگاه آزاد اندیشی”. ر.ک: Balmer, Randall, ibid, pp.254 – ۲۵۶

[۱۵] – National Association of Evangelicals

[۱۶] – Central American Mission

[۱۷] – کرنز، ارل ای؛ سرگذشت مسیحیت در طول تاریخ؛ ترجمه آرمان رشدی، انتشارات ایلام، ۲۰۰۸م، ص ۵۴۹، پاورقی ۶

[۱۸] – پیشین، ص ۵۴۶

[۱۹] – پیشین، ص ۵۴۱ ۵۴۳

[۲۰] – پیشین، ص ۵۴۹

[۲۱] – Luis Palau

[۲۲] – پیشین، ص ۵۵۰ ۵۵۱

[۲۳] – پیشین، ص ۵۳۹

[۲۴] – هر چند پیشتر گفتیم که نمی­توان اونجلیکالها را یک فرقه خاص تلقی نمود و صحیح­تر آن است که اونجلیکالیزم را بیشتر یک نهضت بدانیم تا یک فرقه خاص.

[۲۵] – McGrath, Alister E. and Marks, Darren C., ibid

[۲۶] – مانند تأکید بر ترک خویشتن و پیوستن به مسیح، اینکه کتاب مقدس، تنها منبع ایمان است و …

[۲۷] – McGrath, Alister E. and Marks, Darren C., ibid, p.422

[۲۸] – McGrath, Alister E. and Marks, Darren C., ibid, p.434

[۲۹] – New Catholic Encyclopedia, ibid

[۳۰] – کرنز، ارل ای؛ پیشین؛ ص ۵۴۱

[۳۱] – Neo-evangelicalism

[۳۲] – پیشین، ص ۵۵۲ ۵۵۳

[۳۳] – Gerrit Cornelius Berkouwer

[۳۴] – لین، تونی؛ تاریخ تفکر مسیحی؛ ترجمه روبرت آسریان، انتشارات فرزان، ۱۳۸۰ه‏ش، چاپ اول، ص ۴۰۵ ۴۱۰

[۳۵] – کرنز، ارل ای؛ پیشین؛ ص ۵۵۲ ۵۵۳

[۳۶] – Harris Harriet A., Fundamentalism and Evangelicals, (Oxford, 2008), p.1

[۳۷] – برخی از بنیادگراها تا بدانجا پیش رفته­اند که معتقدند حتی نقطه گذاریهای کتاب مقدس نیز از خطا مصون است. ویور، مری جو؛ درآمدی به مسیحیت؛ ترجمه حسن قنبری، مرکز مطالعات ادیان و مذاهب، قم، ۱۳۸۱، چاپ اول، ص ۲۹۳

[۳۸] – Harris Harriet A., ibid, p.6

[۳۹] – البته باید توجه داشت که نویسنده این متن، مک گراث است که خود یک انگلیکن اونجلیکال است. ر.ک: Mannion, Gerard and Mudge, Lewis (eds.), The Routledge Companion to the Christian Church, (Routledge, 2008, 1st ed.), p.142

[۴۰] – مک گراث، الستر؛ پیشین؛ ص ۱۳۵ ۱۳۶

[۴۱] – Harris Harriet A., ibid

[۴۲] – Harris Harriet A., ibid, p.9

[۴۳] – Carl F. H. Henry

[۴۴] – Donald G. Bloesch

[۴۵] – James I. Packer

[۴۶] – Edward John Carnell

[۴۷] – Clark H. Pinnock

[۴۸] – مک گراث، الستر؛ پیشین؛ ص ۱۳۶ ۱۳۷

 

منبع: سایت پژوهشکده باقر العلوم (علیه السلام)

 

برچسب ها
نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

همچنین ببینید

بستن
دکمه بازگشت به بالا
بستن