علم مسیحی

نویسنده : محمد ضیاء توحیدی

 

اگرچه زنان در برخی کلیساها دارای مناصب روحانی هستند اما ویژگی خاص و برجسته­ی کلیسای علم مسیحی آن است که بنیانگذار آن، یک زن است.

دیگر ویژگی مهم این کلیسا آن است که در تعالیم آن، به شعایر دینی اهمیتی داده نمی­شود و حتی بیش از آنکه یک کلیسا باشد، می­توان آن را مکتبی دانست که بیشتر بر قدرتهای فوق طبیعی اصرار می­ورزد.

پیروان این مکتب خویشتن را با عنوان “دانشمند مسیحی[۱]” معرفی می­کنند. از نگاه آنان “دانشمند مسیحی” کسی است که تعالیم این کلیسا را آنگونه که کتاب مقدس و کتاب آموزشی این فرقه با عنوان “دانش و تندرستی با کلید کتاب مقدس[۲]” را پذیرفته و بدان عمل می­کند.[۳]

برگ هایی از زندگی بنیانگذار

کلیسای علم مسیحی را خانم “مری بیکر ادی”[۴] (۱۸۲۱ – ۱۹۱۰) بنیان نهاد. او زندگی سخت و دشواری را پشت سر گذاشته بود و در طول زندگی خویش با بحرانهای روحی و روانی، دست و پنجه نرم کرده بود.

وی مبتلا به تشنجی ناشی از هیستری بود و چنانکه خود او نقل می­کند در کودکی صداهایی (غیر معمول) را می­شنیده است.

ادی در سال ۱۸۴۳ ازدواج کرد اما در کمتر از شش ماه همسرش فوت کرد. او در سال ۱۸۵۳ مجددا ازدواج نمود اما این پیوند نیز پس از دوازده سال گسسته شد و همین مسأله، افسرگی عمیقی را برای وی به ارمغان آورد.[۵]

مشکلات روانی ادی در دهه ۱۸۶۰ به یکباره از زندگیش رخت بر بست. سر آغاز این تحول روحی به دست “فینیس پارکرست کویمبی”[۶] رقم خورد؛ کسی که متخصص درمان بیماریهای روانی و روحی از طریق روشهای فراطبیعی، بود.

او در طول این مدت، سلسله­ای از آموزشهای خاص کویمبی را فرا گرفت و به دنبال این آموزشها در سال ۱۸۶۶، ادعا کرد که با مطالعه داستان شفا یافتن دختر یائرس (لوقا ۸: ۴۰ – ۵۶) توانسته است به دست عیسی شفا یابد.

تأسیس کلیسای علم مسیحی

این واقعه، ادی را بر آن داشت که تجربه خود را به دیگران انتقال دهد. او در ابتدا هرگز در فکر این نبود که کلیسایی مجزا را تشکیل دهد بلکه آرمان وی آن بود که بتواند دیگر کلیساها را متقاعد کند تا روش وی را در پیش گیرند. وی به زودی دریافت که این امر قابل تحقق نیست و بنابر این به فکر تشکیل کلیسایی مستقل افتاد. از همین رو، در سال ۱۸۷۹ کلیسای خویش را در بوستون بنیان نهاد.

ادی در سال ۱۸۷۵ کتاب “دانش و سلامتی” را نگاشت و “راهنمای تفسیر کتاب مقدس” را نیز به آن افزود؛ مجموعه­ای که امروزه از نگاه پیروان این کلیسا، یگانه منبع مطالعه صحیح و روشمند کتاب مقدس به شمار می­آید.[۷]

روش ادی در درمان بیماری­ها سبب گرایش برخی مسیحیان به این کلیسا گردید. وی در ادامه این موفقیتها توانست در سال ۱۸۷۷ “مدرسه عالی ما بعدالطبیعی ماساچوست[۸]” را تأسیس کند. در این مدرسه که وی مدیریت آن را بر عهده داشت، شفادهندگان زیر نظر وی آموزشهای لازم را فرا می­گرفتند.

به زودی دیگر کلیساهای مسیح به دشمنی با این کلیسا پرداختند اما علی رغم تمام این مخالفتها این کلیسا توانست پیروانی را در آمریکا و برخی کشورهای انگلیسی­زبان و همچنین در اروپای غربی و به خصوص در آلمان به دست آورد.[۹]

آمارها حکایت از آن دارد که این کلیسا تا سال ۱۹۰۰ میلادی، بالغ بر یکصد هزار نفر پیرو داشته است.[۱۰]

این کلیسا تا زمان مرگ ادی همچنان گسترش قابل توجهی را تجربه کرد. در مورد تعداد پیروان وی در هنگام مرگش تخمینهای کاملا متفاوتی ذکر شده است. برخی تعداد پیروان این کلیسا را دویست و بیست هزار، بعضی دو میلیون، و برخی دیگر چهار میلیون نفر ذکر نموده­اند.[۱۱]

روزنامه “دیده­بان (کلیسای) علم مسیحی[۱۲]”، عنوان روزنامه مهم این کلیسا است که سهم مهمی را در شهرت این فرقه ایفا کرده است.[۱۳]

علم مسیحی، پیشگام نهضت فمینیسم

برخی بر آنند که این مکتب را می­توان یکی از پیشگامان نهضت فمینیست به شمار آورد (گر چه به معنی راستین کلمه، نمی­توان آنها را فمینیست نامید) چه اینکه از نگاه بنیانگذار این کلیسا، زنان و مردان از روحی یکسان برخوردار هستند. این کلیسا یکی از معدود کلیساهایی است که در آن، زنان از جایگاهی خاص برخوردار هستند و عهده­دار مناصب مهمی نظیر تصدی کلیسا می­باشند.[۱۴]

دکترین علم مسیحی

دکترین “علم مسیحی” بر ایده­آلیسم مطلق بنیان نهاده شده است. از نگاه آنها تنها چیزی که واقعا وجود دارد روح است. بدی و شرارت، امری موهوم است و به فکر مادی و فانی انسانها بستگی دارد. دروازه رهایی از گناه، اندوه، بیماری و مرگ، تنها و تنها درک این نکته است که اینها همه توهم هستند. عبادت نیز چیزی نیست جز تمرکز ذهن برای فائق آمدن بر این توهمات.[۱۵]

از آنجا که از نگاه پیروان این کلیسا تندرستی حقیقتی روحانی است و نه موضوعی جسمانی، بنابر این بیماری را تنها یک پندار باطل و نادرست از ذهن جسمانی انسان تلقی می­کنند که می­توان آن را با عبادت (که تعریف آن ذکر گردید) از میان برد.[۱۶]

درست به دلیل همین طرز فکر است که پیروان این کلیسا از مصرف هر گونه دارو و بستری شدن در بیمارستان پرهیز می­کنند. آنها بر این عقیده­اند که به جای استفاده از دارو، می­توانند با روشهای این مکتب بر بیماری فائق آیند.

این اعتقاد تا بدان حد، جدی است که دانشجویان پیرو این مکتب از دولتها می­خواهند تا آنان را از امتحاناتی نظیر میکروب شناسی معاف نمایند.[۱۷]

اهمیت دعا و نیایش در تعالیم این کلیسا

از نگاه پیروان این کلیسا، دعا و نیایش در زندگی روحانی انسان، نقش بسیار مهمی را ایفا می­کند. آنها بر این باورند که شناخت خداوند تنها از طریق دعا، عبادت و نیایش امکان­پذیر است. البته چنانکه پیشتر اشاره شد، نماز و عبادت از دید این کلیسا، بیشتر بر محور تمرکز و اندیشه می­چرخد تا بر دعا و نیایش زبانی.[۱۸]

خدا در الهیات کلیسای علم مسیحی

در این مکتب، تثلیث (البته آنگونه که در کلیساهای دیگر تعریف شده است) انکار می­شود.[۱۹] البته آنان سعی در پذیرش نوعی از تثلیث دارند. از منظر علم مسیحی، تثلیث یعنی اتحاد پدر، پسر و روح­القدس ولی نه به صورت سه اقنوم که در یک ذات جمع شده باشند بلکه آنها را به عنوان حیات، حقیقت و عشق یا به صورت سه رکن دین به شمار می­آورند که از یک منشأ الهی نشأت گرفته­اند.[۲۰]

کلیسای علم مسیحی و شعایر دینی

پیروان این مکتب، هیچ یک از شعایر دینی را به جای نمی­آورند. مراسم دینی آنان در جلسه­ای خلاصه می­شود که شبهای چهارشنبه برگزار می­گردد. آنها در این مراسم شرکت کرده و در آن تجربه­های دینی خود از جمله شفاها را برای یکدیگر بیان می­کنند.[۲۱]

خلاصه­ای از مهمترین آموزه­های دینی کلیسای علم مسیحی

برخی تعالیم این فرقه که در کتاب “دانش و سلامتی” مورد تأکید قرار گرفته، از این قرار است:

1. ما به عنوان پیروان راستی، کلمات الهامی کتاب مقدس را به عنوان راهنمایی کامل برای حیات جاودانی می­پذیریم.
2. خدای متعال و نامتناهی را تصدیق کرده، می­ستاییم. پسر او – یگانه مسیح – و روح­القدس یا تسلی­دهنده الهی را و انسان را که به شکل الهی و شبیه اوست تصدیق می­کنیم.
3. آمرزش گناهان از سوی خداوند را که از بین­ برنده گناه است… تصدیق می­کنیم.
4. ما کفاره داده­شدن گناهان توسط عیسی … را تصدیق می­کنیم.
5. ما مصلوب شدن و رستاخیز عیسی که تعالی روح را به ارمغان آورده تصدیق می­کنیم.
6. ما رسما پیمان می­بندیم تا دعا کرده و در پی آن باشیم که همان طرز فکر عیسی مسیح را به دست آوریم: “اینکه با دیگران چنان رفتار کنیم که دوست داریم آنها با ما چنان کنند” و مهربان، درستکار و پاک باشیم.[۲۲]

در مجموع به نظر می­رسد که این کلیسا بیش از آنکه جنبه­ی الهیاتی داشته باشد، بر جنبه­های فراطبیعی و قدرتهای نهفته انسان تأکید دارد و از این جهت آن را می­توان با برخی از عرفانهای شرقی، قابل مقایسه دانست.

 

[۱]. Christian Scientist

[۲]. Science and Health with Key to the Scriptures

[۳]. روستن، لئو؛ فرهنگ تحلیلی مذاهب آمریکایی؛ ترجمه محمد بقائی، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۷۶ش، چاپ اول، ص ۱۸۷

[۴]. Mary Baker Eddy

[۵]. مولند، اینار؛ جهان مسیحیت؛ ترجمه محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۱ه‏ش، چاپ دوم، ص ۴۶۳ – ۴۶۴

[۶]. Phineas Parkhurst Quimby

[۷]. New Catholic Encyclopedia, (Gale, 2003, 2nd ed.), vol.3, p.544

[۸]. Massachusetts Metaphysical College

[۹]. ibid

[۱۰]. ویور، مری جو؛ درآمدی به مسیحیت؛ ترجمه حسن قنبری، مرکز مطالعات ادیان و مذاهب، قم، ۱۳۸۱، چاپ اول، ص ۲۷۸

[۱۱]. مولند، اینار؛ پیشین؛ ص ۴۶۶

[۱۲]. The Christian Science Monitor

[۱۳]. Britannica Encyclopedia of World Religions, (Encyclopedia Britannica INC, 2006), p.235

[۱۴]. ibid

[۱۵]. مولند، اینار؛ پیشین؛ ص ۴۶۷٫ همچنین ر.ک: ویور، مری جو؛ پیشین

[۱۶]. روستن، لئو؛ پیشین؛ ص ۱۸۹

[۱۷]. پیشین، ص ۱۹۶ – ۱۹۹

[۱۸]. پیشین، ص ۱۹۲

[۱۹]. مولند، اینار؛ پیشین؛ ص ۴۶۷

[۲۰]. روستن، لئو؛ پیشین؛ ص ۱۹۲

[۲۱]. Britannica Encyclopedia of World Religions, ibid

[۲۲]. New Catholic Encyclopedia, ibid

 

منبع: سایت پژوهشکده باقر العلوم (علیه السلام)