فریسیان

نویسنده : محمد ضیاء توحیدی

 

فریسیان[۱] که در زبان عبری از آنها به پروشیم (פרּושִים)[۲]یاد می‏شود، یک فرقه و یا حزب سیاسی بودند که اندکی پس از قیام حشمونیان (که ما آنها را بیشتر به نام مکابیان می‏شناسیم) در حدود سالهای ۱۶۵ – ۱۶۰ ق‏م پدید آمدند.

این گروه احتمالا از جانیشنان حسیدیان (پارسایان)بوده اند.فرقه ی حسیدیم، جنبشی دینی بود که سه یا چهار قرن قبل از میلاد برای زدودن آثار بت پرستی و انحراف میان یهودیان پدید آمد.آنان در جنگهای مکابیان شرکت داشتند و در راه دین جانبازی کردند و شهید شدند. [۳]

علت این نام گذاری

آنگونه که از شواهد تاریخی بر می آید، این نام برای اولین بار در زمان یوحانان هیرکانوس[۴](قرن دوم قبل از میلاد)در مورد پروشیان به کار برده شد.

علت نام‏ گذاری آن بود که اینان خود را از سنهدرین تحت سلطه‏ی صدوقیان جدا کرده و از مشارکت در تأملات و صلاح سنجی‏های آنان سر باز می زدند.البته ممکن است این نام گذاری به آن دلیل بوده باشد که فریسیان خود را از اشیائی که به لحاظ شرعی ناپاک بودند جدا نگه می‏داشتند.[۵]

جایگاه فریسیان در جامعه‏ی یهودی

بی‏تردید، فریسیان سهم بزرگی را در شکل دهی به یهودیت حاخامی[۶] پس از خرابی معبد در سال ۷۰ میلادی داشته‏اند.[۷]

امور داخلی یهود در فاصله ی بازگشت از بابل تا خرابی دوم شهر قدس عمدتا در دست حاخام های فریسی بود گرچه در مواردی نیز صدوقیان عهده دار این مسأله بودند.[۸]

فریسیان بر خلاف صدوقیان توانستند پس از خرابی معبد نیز دوام بیاورند و از این طریق توانستند سهم مهمی را در نگاهداری سنت یهودی داشته باشند.

علت دوام آنان را در دو مسأله می توان دانست:اول آنکه آنان در تفاسیر خود از کتاب مقدس انعطاف پذیر بودند و دوم آنکه آنان مناسک قربانی را که متوقف بر وجود معبد بود به عنوان یک اصل مهم نپذیرفته بودند.[۹]

فریسیان در مسائل مربوط به دیانت یهودی، خود را از پیروان سنت عزرائی می‏دانستند.عزرا از نگاه آنان دومین بنیانگذار یهودیت پس از موسی و شخصیتی بسیار محبوب شمرده می‏شد. [۱۰]

آمار و ویژگیهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی

گروه پروشی یکی از مهمترین اقلیتهای فلسطین به شمار می‏آمد. یوسفوس شمار آنان را در زمان حکومت هرود کبیر، حدود شش هزار نفر تخمین می‏زند اما او احتمالا فقط آنهایی را به حساب آورده است که اعضای “حوورا”مجمع مخصوص پروشیان بوده‏اند.یک عضو یا اصطلاحا “حاور”می بایست متعهد می شد که از احکام خاصی در مورد طهارت شرعی پیروی کند و در مورد تشریفات پرداخت عشریه نیز بسیار منضبط باشد. [۱۱]

یکی از مهمترین ویژگیهای فریسیان آن بود که آنان با کاهنان رابطه‏ی زیادی نداشتند بلکه بیشتر با مردم عادی، محققان و معلمان، انس و الفت داشتند. آنان مشارکت سیاسی با رومیان را نمی‏پسندیدند و جدایی طلب بودند.[۱۲]

این ویژگی و اعتقاد راسخ آنان به جدایی مقام عالی روحانیت از قدرت دنیوی سبب می گردید تا حاکمان با آنان سر ناسازگاری داشته باشند.[۱۳]

آنان همچنین در دوره یونانی که جانشینان اسکندر با تمام تلاش، سعی در یونانی کردن جامعه داشتند به شدت با این نوع تفکر به مبارزه می‏پرداختند و ازدواج با یونانیان که یکی از سیاستهای رایج حاکمان، برای نفوذ فرهنگ خویش بود، را مجاز نمی‏شمردند.

از لحاظ ظاهری، فریسیان مردمانی ساده زیست بودند و همین مسأله سبب شده بود تا بتوانند روابط مناسبی را با یهودیان عامی برقرار نمایند.

یوسیفوس در این باره می‏نگارد:

«فریسیان، معیار زندگی خویش را ساده می گیرند و با تجملات میانه ای ندارند.ایشان از رهنمودی که عقیده شان معین کرده و به عنوان چیزی خوب به ایشان رسیده است، پیروی می کنند و برای مراعات فرمان هایی که اعتقادشان الزام آنها را مناسب دانسته است، اهمیت قائلند. آنان به مشایخ خود احترام و کرنش می‏کنند و برای مخالفت با دستورهای ایشان، جرأت و گستاخی ندارند». (تاریخ باستانی ۱۸٫ ۱۱-۱۳).[۱۴]

با این حال نباید از این مسأله غافل گردید که در برهه هایی از تاریخ آنان دچار افت شدید اخلاقی گردیده اند.در کتاب تلمود به گناهان آزار دهنده‏ی پروشیها اعتراف شده و در این میان، تظاهر به دینداری، فروتنی دروغین و پرهیزکاری بیش از اندازه، مورد تأکید قرار گرفته است.[۱۵]

اعتقادات اصلی فریسیان

خصیصه‏های اصلی اعتقادات پروشیان را می‏توان در سه عقیده ذیل خلاصه نمود:

1. یگانگی خدا
2. نزدیکی او با قوم اسرائیل که برگزیده شده‏اند تا تورای خدا را دریافت دارند.
3. اعتقاد و امید به نجاتی مسیحیایی که به وسیله‏ی انسان خاصی به نام ماشیح آغاز می‏شود و با زنده شدن مردگان همراه است.[۱۶]

تضادهای اعتقادی میان فریسیان و صدوقیان همواره به عنوان موضوعی مهم تلقی گردیده است.

این فرقه خدا را از جسم و صفات جسمانی منزه می دانست.همچنین در مسائل مربوط به اراده ی آدمی راه میانه ای را پذیرفته بود و نیز رستاخیز مردگان و دادگاه عدل الهی را می پذیرفت و برای عباداتی از قبیل نماز و اهمین و جایگاه ویژه ای قائل بود.فریسیان در جامعه‏ی یهود موقعیت خوبی به دست آوردند و عموم مردم، تابع آنان شدند.

آنان در مورد کتاب مقدس، نگاهی کاملا متفاوت از صدوقیان را دارا بودند.آنان کتب انبیا و سایر رساله های کتاب مقدس را که صدوقیان نمی‏پذیرفتند، معتبر می‏دانستند.[۱۷]

گذشته از این، برای شریعت شفاهی ارزشی همسنگ تورات قائل بودند و آن را منبعی مهم برای دین خود می‏دانستند.[۱۸]

فریسیان اعتقاد خاصی به تورات داشتند و در همین راستا دارالعلمهای مختلفی تشکیل داده، اوقات خود را صرف مطالعه در دقایق تورات نمودند و نکته‏های تازه‏ای به دست آوردند. به عقیده‏ی آنان در تورات حتی یک حرف کم یا زیاد یا بی‏مورد و فاقد معنی و مقصود نیست بلکه در درون هر حرف و کلمه‏ای اسراری نهفته و رموزی خفته است.[۱۹]

جهان بینی

جهان بینی فریسیان نیز در تضادی آشکار با صدوقیان قرار داشته است.آنان از نظر جهان بینی از اعتقاد به خدای قومی دوری می‏جستند و خدا را خدای همه‏ی ابنای آدم می‏شمردند و به همین دلیل به رابطه‏ی فرد و مسئولیت او نسبت به خدا تمسک جسته و در نتیجه به بقای روح فردی و کیفر گناه در سرای آخرت ایمان داشتند و این در مقابل دیدگاه صدوقیان بود که خدا را خدای قومی می دانستند و فرجام شناسی را توهم فریسیان تلقی می‏کردند.[۲۰]

گزارش یوسیفوس که خود از فریسیان بوده است می‏تواند راهنمایی مناسب برای آشنایی هرچه بیشتر با جهان بینی و سایر معتقدات این فرقه باشد. وی در کتاب تاریخ باستانی[۲۱] در مورد این فرقه می‏نویسد:

«آنان چنین فرض می کنند که هر چیزی زاییده ی سرنوشت است، اراده ی آدمی را از دنیال کردن آنچه در توان وی است محروم نمی‏سازند زیرا رضای خدا را در ترکیب این دو می‏دانند و اراده‏ی آدمی را همراه فضیلت و رذیلت وی به مشورت خانه‏ی سرنوشت راه می‏دهند. آنان معتقدند که جان می‏تواند از مرگ مصون بماند و برای کسانی که زندگی خویش را با فضیلت یا رذیلت گزرانده‏اند، پاداشها و کیفرهایی در زیر زمین وجود دارد:زندانی شدن ابدی نصیب جانهای شریر است ولی جان های خوب به آسانی به زندگی تازه ای راه می‏یابند. حقیقت این است که آنان به سبب این دیدگاه‏ها بر شهر نشینان بسیار تأثیر گذاشته‏اند و همه‏ی نمازها و آیین‏های مقدس عبادت الهی طبق رهنمود ایشان انجام می‏گیرد. و این خود ستایشی از ساکنان شهرهاست در مورد فریسیان که والاترین آرمان‏ها را در شیوه‏ی زندگی و گفتار خویش معمول می‏دارند».[۲۲]

فریسیان در انجیلها

در انجیلها، سیمایی منفی‏از فریسیان ترسیم شده است. حضرت مسیح بارها آنان را به خاطر ریاکاری‏شان مورد توبیخ و بازخواست قرار می‏دهد.نمونه‏ای از این توبیخها را در باب ۲۳انجیل متی می‏توان یافت که آن حضرت بارها این گروه را ریاکار و فریبکار می‏خواند:

«وای بر شما ای کاتبان و فریسیان ریاکار که در ملکوت آسمان را به روی مردم می‏بندید، زیرا خود داخل نمی‏شوید و داخل شوندگان را از دخول مانع می‏شوید. وای بر شما ای کاتبان و فریسیان ریاکار … وای بر شما ای کاتبان و فریسیان ریاکار …».[۲۳]

باید توجه داشت که اگر چه حضرت مسیح، فریسیان را همواره متظاهر و ریاکار می خواند اما با این حال این مسأله سبب نشده است که حضرت عیسی، آنان را در نگهداری و آموزش تعالیم شریعت نیز خیانتکار بداند.درست به همین علت است که حضرت عیسی، پیروان خویش را به فراگیری تعالیم شریعت از فریسیان، دعوت می‏نماید.[۲۴]

فریسیان در جهان امروز

فریسیان در قرون اخیر نیز همچنان به حیات خود ادامه می دهند.آنان از نظر شیوه ی عبادت و برخی مسائل دینی و فرهنگی به دو دسته تقسیم می‏شوند: اشکنازی[۲۵] و سفاردی[۲۶].

گروه نخست (شامل ۸۰درصد کل یهودیان جهان)بر یهودیان اروپا و به ویژه آلمان و گروه دوم بر اعقاب یهودیان اسپانیا که از این کشور رانده شده و به کشورهای مختلف رفته‏اند اطلاق می‏شود.[۲۷]

 

[۱] – pharisees

[۲] – Perushim

[۳] – توفیقی، حسین؛ آشنایی با ادیان بزرگ؛ موسسه‏ی فرهنگی طه، ۱۳۸۵، چاپ نهم، ص ۱۱۵ – ۱۱۶

[۴] – John Hyrcanus

[۵] – آنترمن، الن؛ باورها و آیینهای یهودی؛ ترجمه رضا فرزین، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، چاپ اول، ۱۳۸۵ه‏ش، ص ۸۸

[۶] _ Rabbinic

[۷] –Neusner, Jacob, the Basics Judaism, (Routledge, 2006, 1st ed.), p.117

[۸] – توفیقی، حسین؛ پیشین؛ ص ۱۱۵ – ۱۱۶

[۹] – آنترمن، الن؛ پیشین؛ ص ۸۶

[۱۰] –Encyclopedia Judaica, (Gale, 2007, 2nd ed.) vol. 16, p. 30.

[۱۱] – آنترمن، الن؛ پیشین؛ ص ۸۸

[۱۲] – جو ویور، مری؛ درآمدی به مسیحیت؛ ترجمه حسن قنبری، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، چاپ اول، ۱۳۸۱ه‏ش، ص ۶۷ – ۶۸

[۱۳] – اپستاین، ایزیدور؛ یهودیت، بررسی تاریخی؛ ترجمه بهزاد سالکی، موسسه‏ پژوهشی حکمت و فلسفه‏ ایران، چاپ اول، ۱۳۸۵ه‏ش، ص ۱۱۴

[۱۴] – پیترز، اف ئی؛ یهودیت مسیحیت و اسلام؛ ترجمه حسین توفیقی، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان ومذاهب، ۱۳۸۴ه‏ش، ج ۳، ص ۳۸۳ – ۳۸۴

[۱۵] – آنترمن، الن؛ پیشین؛ ص ۸۹

[۱۶] – آنترمن، الن؛ پیشین؛ ص ۸۹ – ۹۰

[۱۷] – جو ویور، مری؛ پیشین؛ ص ۶۷ – ۶۸

[۱۸] –Encyclopedia Judaica, vol.16, p. 30.

[۱۹] – توفیقی، حسین؛ پیشین؛ ص ۱۱۵ – ۱۱۶

[۲۰] – اپستاین، ایزیدور؛ پیشین؛ ص ۱۱۳ – ۱۱۴

[۲۱] – تاریخ باستانی ۱۸٫ ۱۱- ۱۳

[۲۲] – پیترز، اف ئی؛ پیشین؛ ص ۳۸۳ – ۳۸۴

[۲۳] – متی، باب ۲۳

[۲۴] – متی ۲۳: ۲ – ۳

[۲۵] – Ashkenazi

[۲۶] – Sephardi

[۲۷] – توفیقی، حسین؛ پیشین؛ ص ۱۱۵ – ۱۱۶

منبع مقاله: سایت پژوهشکده باقر العلوم(علیه السلام)