کاربردهای کنیز در دین زرتشتی

امروزه تئوریسین های زرتشتی در جهت ترویج آیین مزدیسنا، بسیاری از حقایق تاریخی را انکار می کنند. یکی از این مسائل، بحث کنیز و کاربردهای آن در دین و جامعه زرتشتی است. بنا بر اَوِستا، وندیداد، فرگرد چهارده، بند پانزدهم، یکی از راه های پاک شدن از گناه بزرگ این است که گنهکار، خواهر یا دختر نوجوان خود را به همراه گوشواره و زیورآلات به «اشَوَن مردان» پیشکش کند و البته در بند چهاردهم آمده است که این گنهکار باید از روی خرسندی، زیرانداز و رواندازی نیکو به عنوان بستر برای این اَشَوَن مردان آماده کند.[۱] البته بنا بر متن اوستا روشن است که منظور از اشَوَن مرد، همان «زرتشت و شاگردانش» است. به گفته ی موبد فیروز آذرگشسب در پژوهش خود پیرامون گاتها، انجمنی متشکّل از زرتشت و شاگردان وی، اشون ترین انسان ها بودند. یعنی در اشون بودن، اولویت داشتند.[۲] همچنین در گاتها، هات بیست و نهم، آمده است که زرتشت، اشون ترین انسان بود. به همین دلیل اهورامزدا او را به سروری گئوش اوروان برگزید.[۳] در سایر قسمت های اوستا نیز اشَوَن مردان بر موبدان تطبیق شده اند. مثلاً در اوستا، وندیداد، فرگرد چهارده، بند هشتم، آمده است که گنهکار باید ابزار مورد نیاز در آتشکده را به اشون مردان پیشکش کند.[۴] همگان می دانند که برگزاری آیین ها در آتشکده ها همواره برعهده ی موبدان بوده است و این یعنی موبدان، پس از زرتشت مصداق بارز و روشنِ اشَوَن مردان محسوب می گردند. (یعنی بنا بر متن اوستا منظور از اشون مردان که مالک نوامیس مردم می شدند، زرتشت و موبدان بودند.) به راستی چرا دختری نوجوان، برای بخشیده شدن گناه پدرش باید فدا شود؟ چرا باید تحت مالکیتِ یک اَشَوَن مرد قرار گرفته، به زور در بستر او برود؟

البته می بینیم که دیگر مزداپرستان نیز با تأیید ایزدان، نوامیس مخالفین و کسانی که با آنان هم عقیده نبودند را می دزدیدند. در اوستا، یشت پنجم (آبان یشت) بند سی و سه الی سی و پنج آمده است: «فریدون پسر آبتین از خاندان توانا در سرزمین چهارگوشه ورنا، صد اسب و هزار گاو و ده هزار گوسفند، او را پیشکش آورد… و از وی خواستار شد: ای اردویسور آناهیتا، ای نیک، ای تواناترین، مرا این کامیابی ارزانی دار که من بر اژی دهاک سه پوزه ی سه کله ی شش چشم… پیروز شوم و هر دو همسرش سنگهوک و ارنوک را که برازنده نگاهداری خاندان و شایسته زایش و افزایش دودمان اند، از وی بربایم. اردویسور آناهیتا او را کامیابی بخشید.» [۵] بله ! فریدون می خواهد دو همسر اژی دهاک را بدزدد، و هدف وی از این آدم ربایی نیز مشخص است، نگه داری از خانمان و استفاده از وی در جهتِ تناسل و زایش فرزند! چه اینکه این دو زن، بهترین و زیباترین بدن ها را دارند.[۶] لیکن برخی توجیه گرانِ ناشی تلاش کرده اند تا چنین وانمود کنند که هدف فریدون از دزدیدن همسران اژی دهاک، نجات آن دو زن بود!!! ما نیز در پاسخ می گوییم که اگر هدف وی «نجات دادن» بود، پس چرا از واژه ی «دزدیدن و ربودن» استفاده کرد؟ و ثانیاً چرا فریدون می خواست از آنان بهره کشی جنسی و بدنی کند؟؟؟ جالب است که ایزد مقدس زرتشتی نیز بر این عمل فریدون، مهر تأیید زد و وی را کامیاب ساخت! در یشت پنجمِ اوستا، (آبان یشت) بند یکصد و چهارم آمده است که زرتشت با گفتار و پندار و کردار نیک اردویسور را می ستاید! و در دیگر بخش های یشتها، موارد زیادی را مشاهده می کنیم که اردویسور آناهییتا (ایزد آب) توسط اهورامزدا و زرتشت ستوده شده است.[۷] هم اکنون نیز زرتشتیان این ایزد را در نیایش های خود می ستایند. خرده اوستا (حاوی نمازهای زرتشتیان) مملوّ از ستایش اردوی سورا آناهیتا است.[۸] ایزدی که مجوّز آدم ربایی و تجاوز را صادر می‌کند.

با نگاهی به متون معتبر تاریخی نیز در می یابیم که پادشاهانِ زرتشتیِ متعصبی همچون انوشیروان حرمسراهایی پر از کنیزکان داشتند که هدف اصلی این کنیزان، کام رسانی به صاحبشان بود. به موجب متن پهلوی «خسرو قبادان و ریدکی» انوشیروان در حرمسرای خود، ده هزار کنیز داشت. در این متن پهلوی می خوانیم که ریدکی به انوشیروان می گوید: « انوشه باشید ای برترین مردان، که آن ده هزار کنیزک را که اندر کوشک سلطنتی تو هستند، ایشان را این باید کامه، و ایشان را این چیز باید کمال برتری باشد که رامش شما را گفتن.» [۹] شاهنامه نیز می افزاید که تنها در یکی از اتاق های حرمسرای انوشیروان، هفتاد کنیزک حضور داشتند :

کنیزک بدان حجره هفتاد بود

که هر یک بتن سرو آزاد بود [۱۰]

و البته مجازات نزدیک شدن بیگانگان به حرمسرا، اعدام بود. [۱۱]

پی‌نوشت:

[۱]. اوستا، گزارش دکتر ج. دوستخواه، انتشارات مروارید، تهران، چاپ شانزدهم ۱۳۹۱، ج ۲ ص ۸۲۲

وندیداد ، پژوهش ژام دارمستتر، ناشر دنیای کتاب ، تهران ، ۱۳۸۴ ، ص ۲۲۸

[۲]. گاتها، پژوهش موبد فیروز آذرگشسب، انتشارات فروهر، تهران، چاپ دوم ۱۳۷۹، ص ۱۷

[۳]. همان ، ص ۳۱ – ۳۴

گاتها، به ترجمه موبد رستم شهزادی، هات ۲۹ بند ۸

[۴]. اوستا، گزارش دکتر ج. دوستخواه، انتشارات مروارید، تهران، چاپ شانزدهم ۱۳۹۱، ج ۲ ص ۸۱۹

[۵]. اوستا، گزارش دکتر ج. دوستخواه، انتشارات مروارید، تهران، چاپ شانزدهم ۱۳۹۱، ج ۱ ص ۳۰۱ – ۳۰۴

[۶]. یشت ها، ترجمه ی ابراهیم پورداود، انتشارات اساطیر، تهران، چاپ اول ۱۳۷۷، ج ۱ ص ۲۴۹ – ۲۴۷

[۷]. اوستا، گزارش دکتر ج. دوستخواه، انتشارات مروارید، تهران، چاپ شانزدهم ۱۳۹۱، ج ۱ ص ۳۱۷ – ۳۱۶

[۸]. خرده اوستا، با ترجمه و تفسیر موبد اردشیر آذرگشسب، چاپ سوم، تهران، بهمن ۱۳۵۴، ص ۵۰ و ۱۰۸ و …

[۹]. متون پهلوی، جاماسب جی دستور منوچهر آسانا، ترجمه سعید عریان، انتشارات کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران ۱۳۷۱، ص ۷۹

[۱۰]. شاهنامه، بر اساس نسخه چاپ مسکو، ناشر : مؤسسه نور، تهران، ص ۱۰۶۴، بیت ۳۸۵۷۳

[۱۱]. نگاه کنید به مقاله «مجازات پسری مخفی در میان کنیزان پادشاه»