[adyanuniv]

 

بنيان گذار فرقه وهابيت كه بود و چگونه اين فرقه را پايه گذاري كرد؟

«احمد ابن تيميه» در سال 661 ق يعنى پنج سال پس از سقوط «بغداد» در «حران» از توابع «شام» به دنيا آمد و تحصيلات اوليه را در آنجا به پاپان رساند. پس از حمله «مغول» به «شام»، او با خانواده اش به دمشق رفت و در آنجا اقامت گزيد.

در سال 698 به تدريج آثار انحراف در «ابن تيميه» ظاهر شد و شروع به انتشار و تبليغ آن افكار كرد.

به عنوان نمونه در تفسير آيه شريفه «الرَّحمنُ عَلَى العَرشِ استَوَى»؛ طه (20)، آيه 5.؛ «خداوند بخشنده بر عرش تسلط يافت». در شهر «حماة» 150 كيلومترى «دمشق» جايگاهى براى خداوند، بر فراز آسمان معين كرد تا بر تخت سلطنتش تكيه زند العقيده الحمويه، ص 429..

انتشار افكار «ابن تيميه» در «دمشق» و اطراف آن غوغايى به پا كرد و گروهى از فقها بر ضد او قيام كرده و از «جلال الدين حنفى» قاضى وقت محاكمه او را خواستار شدند؛ ولى او در دادگاه حاضر نشد.

ابن تيميه» همواره با آراء خلاف خود افكار عمومى را متشنج و معتقدات مردم را جريحه دار كرد تا اينكه در هشتم رجب سال 705 قضات شهر در قصر «نايب السلطنة» حاضر و كتاب الواسطية او را در حضورش قرائت كردند. پس از دو جلسه مناظره با «كمال الدين زملكانى» و اثبات انحراف فكرى و عقيدتى وى، «ابن تيميه» را به مصر تبعيد كردند.

در آنجا نيز به خاطر انتشار افكار انحرافى توسط «ابن محلوف مالكى» قاضى وقت به زندان محكوم شد.

او در تاريخ 23 ربيع الاول سال 707 از زندان آزاد شد؛ ولى به خاطر پافشارى به نشر عقايد باطل خود قاضى «بدرالدين» او را محاكمه و به خاطر فعاليت در نشر افكار غلط به «اسكندريه» مصر تبعيد كرد.

او در آنجا بود تا اين كه بعد از هشت ماه به «قاهره» برگشت.

«ابن كثير» مى نويسد:

22 رجب سال 720 «ابن تيميه» به «دارالسعاده» احضار شد و قضات و مفتيان مذاهب أربعه؛ «حنفى»، «مالكى»، «شافعى» و «حنبلى»، او را به خاطر فتاواى خلاف مذاهب اسلامى به زندان محكوم كردند.

زمانه گذشت و بار ديگر او در دوم محرم سال 721 از زندان آزاد شد.

«ابن حجر عسقلانى» مى گويد:

«ابن تيميه» را جهت محاكمه نزد قاضى «مالكى» بردند؛ اما وى به سوالات قاضى جواب نداد و گفت: «تو با من عداوت دارى» آنگاه قاضى دستور داد او را در قلعه اى زندانى كردند.

پس از مدتى به قاضى خبر رسيد عده اى با «ابن تيميه» رفت و آمد مى كنند.

قاضى گفت: «اگر به خاطر كفرى كه از او ثابت شده كشته نشود، لااقل بايد بر او سخت گرفته شود.»

به همين خاطر دستور داد او را به زندان انفرادى برند و قاضى در شهر دمشق اعلام عمومى كرد: «هر كس عقيده «ابن تيميه» را داشته باشد، خون و مالش حلال مى باشد؛ خصوصاً حنبلى ها». از اين رو حنبلى ها كه در معرض اتهام بودند، خود را پيروان امام شافعى معرفى كردند الدرر الكامنه، ج 1، ص 47..

بالاخره او در همان قلعه «دمشق» در زندان انفرادى در سال 728 از دنيا رفت.

با مرگ «ابن تيميه» اگر چه شاگردان او همچون «ابن قيم جوزى» افكار او را پذيرفته بودند؛ اما به علت مقابله و مخالفت همه مذاهب أربعه، افكار او نيز به دست فراموشى سپرده شد و از اعتقادات او خبرى نبود تا سال 1157 كه شخصى به نام «محمد بن عبدالوهاب» در سرزمين نجد مطرح شد.

[نویسنده]

نوشته ها