[adyanuniv]

چگونه مي توان ثابت كرد شفاعت اولياي الهي در آخرت حتمي است؟ در حالي كه آيات قرآن حداكثر تنها بر امكان شفاعت دلالت دارد؟

بسيارى از آيات، بر وقوع و تحقّق شفاعت – فراتر از امكان – دلالت دارند. اين آيات نه تنها از وجود شافعان خبر مى دهد؛ بلكه مشخصات آنها را هم بيان مى كند: «يَوْمَئِذٍ لا تَنْفَعُ الشَّفاعَةُ إِلاَّ مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ رَضِيَ لَهُ قَوْلاً»؛ طه (20)، آيه 109. «در آن روز شفاعت سودى ندارد، مگر شفاعت كسى كه خداى رحمان به او اجازه داده و سخن او را پسنديده است».

به كار بردن فعل ماضى در اين آيه، در اصطلاح ادبى بر حتمى بودن وقوع شفاعت دلالت دارد.

آيه «لا يَشْفَعُونَ إِلاَّ لِمَنِ ارْتَضى »؛ «شفاعت نمى كنند مگر براى كسى كه مورد پسند خداوند باشد»: انبياء (21)، آيه 28. شفاعت شوندگان را توصيف مى كند؛ يعنى، اصل وقوع شفاعت و وجود شفيعان امرى مسلم دانسته شده و به معرفى شفاعت شوندگان پرداخته است.

روايات متواتر از نبى اكرم(ص) نيز بر وقوع و تحقق آن دلالت مى كند. به همين جهت شفاعت اولياى الهى در روز رستاخيز، امرى قطعى و ثابت و مورد اتفاق مسلمين است.

 

يك. ديدگاه اهل سنت:

 

1. فخر رازى:

«امت اسلامى اتفاق نظر دارند كه پيامبر اسلام روز رستاخيز حق شفاعت دارد… و معناى شفاعت پيامبر اين است كه گنه كاران را از عذاب دوزخ مى رهاند تا وارد آتش نشوند و آنها هم كه در آن مى سوزند، در پرتو شفاعت پيامبر از آتش دوزخ خارج شده، وارد بهشت مى شوند». تفسير مفاتيح الغيب، ج 3، ص 63، تفسير آيه 48 و يا 123 بقره.

 

2. علامه قوشجى (صاحب شرح تجريد):

«مسلمانان شفاعت را به عنوان يك اصل مسلم پذيرفته اند و در باره آن اختلاف ندارند. شرح تجريد، ص 501.

 

3. ابن تيميه (از پايه گذاران فرقه وهابيت):

«شفاعت، با روايات متواتر و از طريق اجماع اثبات شده و كسانى كه پس از اقامه دليل، چنين موضوعى را انكار كنند، كافر مى شوند». الرسائل الكبرى، رساله استغاثه، ج 1، ص 481.

 

نمونه روايات اهل سنّت:

از پيامبر اسلام(ص) نقل كرده اند: «ان شفاعتى يوم القيامه لاهل الكبائر من امتى»؛ «شفاعت من در روز قيامت براى كسانى از امتم خواهد بود كه مرتكب گناهان بزرگ شده اند». مسند احمد بن حنبل، ج 3، ص 213؛ سنن ابن ماجه، ج 2، ص 1441.

و نيز: «يشفع يوم القيامه الانبياء ثم العلماء ثم الشهداء»؛ سنن ابن ماجه، ج 2، ص 1443. «در روز قيامت پيامبران سپس عالمان و سپس شهيدان شفاعت مى كنند» و «يشفع النبيون و الملائكة و المؤمنون» ؛ صحيح بخارى، ج 9، ص 160؛ مسند احمد، ج 3، ص 94. «پيامبران، فرشتگان و مؤمنان شفاعت مى كنند».

 

دو. ديدگاه شيعه:

 

1. خواجه نصير طوسى:

«عقيده به شفاعت از عقايد صحيح اسلامى است؛ خواه به منظور افزايش پاداش باشد و خواه براى اسقاط كيفر». شرح تجريد الاعتقاد، ص 262.

 

2. علامه حلى(ره):

«علماى اسلام اتفاق نظر دارند كه پيامبر اسلام در روز رستاخيز حق شفاعت دارد». كشف المراد، ص 262.

 

نمونه روايات شيعه:

پيامبر اكرم(ص) فرمود: «انى لأشفع يوم القيامة فاشفع و يشفع على، فيشفع اهل بيتى فيشفعون»؛ «من در روز قيامت شفاعت مى كنم و على هم شفاعت مى كند و اهل بيت من نيز شفاعت مى كنند و پذيرفته مى شود». مناقب ابن شهر آشوب، ج 2، ص 15.

حضرت على(ع) فرمود: «ثلاثة يشفعون الى اللَّه عزوجل: فيشفعون الانبياء ثم العلماء ثم الشهداء»؛ «سه دسته در پيشگاه خداوند شفاعت مى كنند و شفاعت آنان پذيرفته مى شود: پيامبران، دانشمندان دينى، شهدا». صدوق، خصال، ص 624.

امام صادق(ع) مى فرمايد: «من انكر ثلاثة فليس من شيعتنا: المعراج و المسائلة فى القبر و الشفاعة»؛ «هر كس سه چيز را انكار كند، از شيعيان ما نيست: معراج، سؤال قبر و شفاعت». صدوق، امالى، ص 177.

امام باقر(ع) نيز فرموده است: «مؤمنى كه از همه كمتر شفاعت مى كند، سى تن را شفاعت مى كند». كافى، ج 8، ص 101

[نویسنده]

نوشته ها