مورمونیزم

نویسنده: محمد ضیاء توحیدی

 

مورمونیزم، فرقه­ای نسبتا نوپاست که در قرن نوزدهم و در ایالات متحده شکل گرفت.این مذهب، که از درون مسیحیت برخاست، خود را ادامه دهنده حقیقی تعالیم مسیح و تنها کلیسای راستین بر روی زمین می­شمارد.این در حالی است که از دیدگاه مسیحیان، مورمونیزم بیشتر از آنکه یک فرقه مسیحی باشد، مذهبی است که بر اساس مکاشفه­های جدیدی که جنبه­های خاصی از مسیحیت را پذیرفته بنا شده است.

مسیحیان معمولا، این فرقه را انشعابی از مسیحیت می­دانند که در حقیقت نمی‏توان پیروان آن را مسیحی نامید.[۱]

عنوان رسمی این کلیسا

عنوان رسمی این کلیسا “کلیسای عیسی مسیح وابسته به مقدسان روزگار اخیر[۲]”می­باشد که نام آن به صورت اختصاری به شکل LDS یا LDS Church درج می­شود.[۳]

مؤسس

مؤسس این فرقه جوزف اسمیت[۴] (۱۸۰۵ – ۱۸۴۴) است.او در خانواده­ای فقیر به دنیا آمده بود و دارای معلوماتی سطحی و اندک بود.[۵]

او در سال ۱۸۲۰ برای اولین بار ادعاهای خویش را مطرح نمود و موفق شد تعداد قابل توجهی از مردم را به پیروی از خویش متقاعد کند.او پس از پس از گذشت ۲۴سال و زمانی که به شهرت قابل توجهی رسیده بود به فکر ورود به جهان سیاست افتاد.بنابر در سال ۱۸۴۴در انتخابات ریاست جمهوری کاندیدا گردید اما در همین زمان به خاطر ادعاهایش از سوی حکومت ایلینویز بازداشت و زندانی گردید. وی در همین سال و زمانی که در بازداشت به سر می­برد توسط افراد مسلح، کشته گردید.[۶]

در مورد شخصیت اسمیت میان هوادارانش و دیگران، اختلاف نظر شدیدی وجود دارد.پیروان وی او را پیامبری می­دانند که به شهادت رسید؛ این در حالی است که مخالفانش (حتی در زمان حیات وی) او را فردی کلاهبردار،شیاد و نیرنگ­باز معرفی کرده­اند.[۷]

مکاشفه اسمیت و رسیدن به مقام نبوت

نخستین رؤیای اسمیت: او مدعی شد در سال ۱۸۲۰ برای نخستین بار رؤیایی را دیده است که طی آن به او گفته­اند که تمام فرق موجود مسیحیت بر باطل هستند.[۸]

بخشی از رؤیایی که وی نقل می­کند چنین است:

«دو شخص را دیدم که نورانیت و شکوهشان وصف­ناپذیر وبد و بالای سرم در هوا ایستاده بودند.یکی از آنان با من سخن گفت، مرا به اسم صدا زد و در حالی که به دیگری اشاره می­کرد گفت:این است پسر حبیب من، از او بشنوید…از آن دو نفر که بالای سرم در نور ایستاده بودند پرسیدم: کدام فرقه­ها درست هستند و من باید به کدام یک از آنها بپیوندم؟ او به من پاسخ داد:نباید عضو هیچکدام از آنها شوی زیرا همگی نادرستند».[۹]

به گفته­ی خود اسمیت، فرشته­ای به نام مورونی[۱۰]در ۱۸۲۳م در برابر او ظاهر شد و به او اطلاع داد که او برای تأسیس مجدد کلیسای عیسی مسیح در آخرین روزهای جهان، دعوت شده است.

همچنین درباره وجود و محل تقریبی چند لوح طلایی که روی آنها آمار جمعیت اولیه آمریکا و مواعظ مسیح پس از رستاخیزش حکاکی شده، به او اطلاع داده شد. چهار سال بعد اسمیت ادعا نمود که این الواح طلایی را یافته است.[۱۱]

او اظهار داشت که توانسته رموز این الواح را (که ادعا می­کرد به زبان “مصری اصلاح­شده[۱۲]” نوشته شده) کشف کند. او سه سال برای ترجمه این الواح، وقت صرف کرد و پس از پایان کار، فرشته مورمونی، الواح را برد. وی در سال ۱۸۳۰ کتاب خویش را انتشار داد.[۱۳]

در کتاب مورمون ادعا شده بود که آمریکا در اصل توسط جارادایتها[۱۴]آباد گردیده است.او می­گفت این گروه بعدها به دو گروه لامانایتها[۱۵] (که سرخپوستان از نژاد آنها هستند) و نفایت­ها[۱۶] (یا مؤمنان راستین) که مسیح، پس از رستاخیزش برای آنان وحی فرستاد، تقسیم شدند. پس از آنکه این دو گروه از بین رفتند، متون مقدس آنها توسط مورمون و فرزندش مورونی تدوین گردید و تا زمان کشف آن، در زمین مدفون ماند و این اسمیت بود که آنها را منتشر نمود.[۱۷]

تأسیس کلیسای مستقل مورمونی

در سال ۱۸۳۰ اسمیت و یکی از پیروان کلیسای اولیه­اش، برای خود کلیسای جداگانه­ای را در نیویورک، تأسیس کردند.

سال قبل از این، اسمیت و یکی از همکارانش، “یحیی تعمیددهنده”را دیده بودند که از آسمان نزول کرد. آنها از سوی وی به مقام کاهنان هارونی تعیین شدند و مأموریت یافتند یکدیگر را تعمید دهند.بعدها پطرس، یعقوب و یوحنا بر اسمیت ظاهر شدند و او را به کشیشی منصوب کردند.[۱۸]

پیروان این کلیسا ابتدا در کرتلند[۱۹] واقع در اوهایو[۲۰] مستقر شدند اما بعدها به ایلینویز[۲۱] مهاجرت نمودند.[۲۲]

پس از بلند پروازیهای اسمیت که مرگ او را به دنبال داشت، رهبری این نهضت به شخصی نجار، به نام بریگهام یونگ[۲۳] (۱۸۰۱ – ۱۸۷۷) رسید.[۲۴]

مورمونها در سال ۱۸۴۶و در زمان رهبری یونگ، از ایلینویز نقل مکان کرده و به سرزمینی که امروزه یوتا[۲۵]نامیده می­شود مهاجرت کردند.[۲۶]

منابع معتبر الهیاتی از نگاه مورمونها

کلیسای مورمون، چهار منبع مکتوب را به عنوان کتابهای مقدس خویش پذیرفته است. این منابع عبارتند از:

1. کتاب مقدس: مورمونها، کتاب مقدس را به عنوان مرجع الهیاتی خویش می­­پذیرند.
2. کتاب مورمون: از نگاه آنان، کتاب مورمون، مکمل کتاب مقدس به شمار می­آید.[۲۷]
3. تعالیم و عهدنامه­ها: این مجموعه، شرح ۱۳۸ مکاشفه­ای است که برخی تعالیم خاص مورمونیزم را بیان می­دارد.

۴٫مروارید گرانبها:این مجموعه شامل بخشهای گوناگونی است: کتاب موسی، کتاب ابراهیم، ترجمه­ی بخشهایی از کتاب مقدس (که توسط جوزف اسمیت ارائه شده است)، بخشهایی از زندگی­نامه اسمیت و قانون ایمان.[۲۸]

مقامات روحانی

در این کلیسا، مقام روحانی بر دو گونه است: هارونی و ملکی صدقی

مقام هارونی در درجه پایین­تر قرار دارد و مشتمل است بر اسقف، کشیش، شماس و معلم.

بالاتر از اینها، گروهی هستند که “هفتاد[۲۹]” خوانده می­شوند. این نام از ۷۰ شاگرد مسیح که در انجیل لوقا ۱۰: ۱ – ۱۷ ذکر گردیده، گرفته شده است.بالاتر از اینها گروهی است که کشیشهای عالی خوانده می­شوند و گروه بالاتر، یک شورای عالی مرکب از دوازده حواری هستند که در رأس آنان “نخستین رئیس” همراه با دو معاون وی می­باشند.[۳۰]

تمامی مردان در سن دوازده سالگی، به مقام شماسی (در سلسله کهانت هارونی)می­رسند.در سن چهارده سالگی به مقام معلمی، در ۱۶ سالگی به مقام کشیشی می­رسند. تقریبا دو سال پس از این است که آنان می­توانند به مقام کهانت “ملکی‏صدقی” برسند و به عضویت گروه “هفتاد” در آیند.[۳۱]

الهیات مورمون

پیروان اسمیت به دو فرقه مهم تقسیم شده­اند که از منظر اعتقادی، تفاوتهای قابل توجهی با یکدیگر دارند.

۱- بزرگترین فرقه آنان که پیروان بریگهام یونگ هستند در یوتا حکومتی دینی را تشکیل دادند.

بر اساس اعتقادات آنها، پدر دارای بدنی است مانند انسان که مرکب از گوشت و استخوان است.[۳۲]او موجودی انسانی بود ولی خود را به مقام خدایی ارتقا داد. بدین طریق، وظیفه هر انسان است که خدا شود.[۳۳]

در الهیات این فرقه، خدا قبلا انسان بوده و بعدا الوهیت یافته است چنانکه هر انسانی می­تواند چنین باشد.[۳۴]مورمونها می­گویند: «آنچه انسان اکنون هست، خدا پیشتر بوده و آنچه خدا اکنون هست، انسان می­تواند باشد».

انسان می­تواند با زندگی موفقیت آمیز از طریق آزمودن دوره فناپذیری در زمین، خدا شود. اگر این آزمون را به خوبی بگذارند می­تواند خدایی شود که بر دنیای خویش حاکم است. دنیاهای زیاد و خدایان فراوانی وجود دارند.

از نگاه آنان، خدا شخص چند همسری است که با موجودات مؤنث، مقاربت و نفوس یا ارواح بی­شماری را تولید می­کند.برای اینکه نفوس، فرصت خدا شدن را بیابند باید تجسد یابند و به عنوان انسان، متولد شوند.[۳۵]

راه نجات، مستلزم ایمان، تغییر کیش، تعمید، دست­گذاری و پرداخت مالیات است.

ایمان چنین تعریف شده است: «اعتقاد به این حقیقت که عیسی نجات دهنده جهان، و ژوزف اسمیت، پیامبر راستین خداست».[۳۶]

۲- گروه دیگری از مورمونها، “کلیسای دوباره سازمان یافته­ی قدیسان متجدد[۳۷]” است که نام آن به شکل اختصاری RLDS درج می­شود.[۳۸] این گروه خود را جانشین قانونی کلیسای اسمیت می­داند و آموزه­هایی نظیر چند همسری و چند خدایی را انکار می­نماید. مقر اصلی این گروه در شهر ایندیپندنس در ایالت میسوری است که رهبر اصلی آن جوزف اسمیت پسر (۱۸۳۲ – ۱۹۲۴) بوده است. او در کرتلند، صاحب کلیسای اصلی و نسخه خطی کتاب مقدس مورمون است.[۳۹]

جایگاه ویژه تعمید و تعمید مردگان

از نگاه مورمونها، تعمید برای نجات امری ضروری و لازم شمرده می­شود و بنابر این مورمونها معتقدند که اگر شخصی بدون تعمید از دنیا رفت، باید نزدیکان وی، به جای او تعمید بگیرند.[۴۰]

اهمیت ازدواج و تعدد زوجات

مورمون معتقد است که بهشت را بدون خانواده­اش به او نمی­دهند.[۴۱]

از نظر اسمیت، ازدواج برای نجات اهمیت دارد و ازدواج نکردن و تجرد بر خلاق خواست و اراده خدا تلقی می­شود و ازدواج متعدد، آموزه­ای الهی است.[۴۲]

در سال ۱۸۵۲، یونگ تعدد زوجات را معمول کرد و ازدواج حداقل با سه زن را از شرایط لازم برای روحانیان بزرگ رسمی، تعیین نمود.[۴۳]

امروزه تعدد زوجات از نگاه این کلیسا ممنوع است و کسی که مجددا ازدواج کند از این کلیسا اخراج می­شود.تعدد زوجات زمانی ممنوع گشت که دیوان عالی ایالات متحده، قانون دولت در مورد تعدد زوجات را تأیید نمود و از آن پس، این کلیسا نیز ممنوعیت ازدواج مجدد را اعلام نمود. مورمونها اظهار می­دارند که رسم تعدد زوجات از طریق همان مرجعی ملغی اعلام شد که آن را مشروع ساخته بود.[۴۴]

صهیون، سرزمین مقدس مورمونها

مورمونها اهمیت ویژه­ای برای سرزمین صهیون قائلند.البته صهیون مورد نظر مورمونها، جایی نیست جز بخش جکسن در ایالت میسوری.! اسمیت در زمان حیات خویش ادعا کرده بود که پیروان این کلیسا، عبادتگاهی را در صهیون برپا خواهند کرد. وی صهیون را شهر خداوند می­دانست؛ شهری که خدا در آن حضور دارد.[۴۵]

تعداد پیروان این کلیسا

جوزف اسمیت تا زمان مرگش در سال ۱۸۴۴توانسته بود ۲۶هزار نفر را به گرد خود جمع کرده و به پیروی از کلیسای خویش، متقاعد کند. پیروان این فرقه در سال ۱۸۷۷ و در زمان مرگ جانشین اسمیت یعنی بریگام یونگ، در حدود ۱۱۵ هزار نفر تخمین زده شده­اند.

به زودی این فرقه از رشد سرسام آوری برخوردار شد به طوری که آنان در سال ۱۹۱۹، ۵۰۰هزار و در سال ۱۹۶۳، دو میلیون پیرو به دست آوردند.این جمعیت در طی نزدیک به ۱۶سال و تا سال ۱۹۷۹، به چهار میلیون و تا سال ۱۹۹۱، به هشت میلیون نفر ارتقاء جمعیت داشت.

برآورد تقریبی از پیروان این فرقه در سال ۲۰۰۲ حاکی از آن است که این فرقه بالغ بر ۱۱ میلیون پیرو داشته است.[۴۶]

 

[۱] – مولند، اینار؛ جهان مسیحیت؛ ترجمه محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۱ه‏ش، چاپ دوم، ص ۴۸۷

[۲]- The Church of Jesus Christ of Latter day Saints

[۳]- Davies, Douglas J., An introduction to Mormonism, (Cambridge, 2003, 1st ed.), p.1

[۴]- Joseph Smith

[۵]- ibid, pp. 2 – ۳

[۶]- مولند، اینار؛ پیشین؛ ترجمه محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۱ه‏ش، چاپ دوم، ص ۴۸۱

[۷]- Davies, Douglas J., ibid, pp. 2 – ۳

[۸]- ibid

[۹]- وان وورست، رابرت ای؛ مسیحیت از لابلای متون؛ ترجمه جواد باغبانی و عباس رسول‎زاده، انتشارات موسسه امام خمینی، ۱۳۸۴ ه ش، چاپ اول، ص ۴۲۹ – ۴۳۱

[۱۰]- Moroni

[۱۱]- مولند، اینار؛ پیشین؛ ترجمه محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۱ه‏ش، چاپ دوم، ص ۴۷۸

[۱۲]- زبانی که گفته می­شود حتی برای مصرشناسان، نامعلوم است.

[۱۳]- پیشین، ص ۴۷۹

[۱۴]- Jaredites

[۱۵]- Lamanites

[۱۶]- Nephites

[۱۷]- پیشین، ص ۴۸۰

[۱۸]- پیشین

[۱۹]- Kirtland

[۲۰]- Ohio

[۲۱]- Illinois

[۲۲]- پیشین، ص ۴۸۰ – ۴۸۱

[۲۳]- Brigham Young

[۲۴]- پیشین، ص ۴۸۱

[۲۵]- Utah

[۲۶]- پیشین، ص ۴۸۲

[۲۷]- روستن، لئو؛ فرهنگ تحلیلی مذاهب آمریکایی؛ ترجمه محمد بقائی، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۷۶ش، چاپ اول، ص ۳۹۴ و Britannica Encyclopedia of World Religions, (Encyclopedia Britannica INC, 2006), p.750

[۲۸]- مک­داول، جاش و استیوارت، دان؛ شناختن بدعتها؛ ویراسته نینوس مقدس­نیا و سوریک صیاد سردرود، کلیسای انجیلی آشوری تهران، ۱۳۸۳، ص ۸۳ – ۸۴

[۲۹]- Seventy

[۳۰]- مولند، اینار؛ پیشین؛ ص ۴۸۳ – ۴۸۴

[۳۱]- Britannica Encyclopedia of World Religions, ibid

[۳۲]- Ostling, Richard N., and ostling, Joan K., Mormon America, (HarperCollins, 2007), p.303

[۳۳]- مولند، اینار؛ پیشین؛ ص ۴۸۴

[۳۴]- Britannica Encyclopedia of World Religions, ibid and Ostling, Richard N., and ostling, Joan K., ibid, pp.300 – 302

[۳۵]- ویور، مری جو؛ درآمدی به مسیحیت؛ ترجمه حسن قنبری، مرکز مطالعات ادیان و مذاهب، قم، ۱۳۸۱، چاپ اول، ص ۲۷۷

[۳۶]- مولند، اینار؛ پیشین؛ ص ۴۸۴

[۳۷]- The Reorganized Church of Jesus Christ of Latter day Saints

[۳۸]- Davies, Douglas J., ibid, p.1

[۳۹]- ویور، مری جو؛ پیشین؛ ص ۲۷۷

[۴۰]- مک­داول، جاش و استیوارت، دان؛ پیشین؛ ص ۱۰۱ – ۱۰۲

[۴۱]- ویور، مری جو؛ پیشین؛ ص ۴۰۰

[۴۲]- ویور، مری جو؛ پیشین؛ ص ۲۷۷

[۴۳]- مولند، اینار؛ پیشین؛ ص ۴۸۲

[۴۴]- ویور، مری جو؛ پیشین؛ ص ۳۹۶

[۴۵]- مک­داول، جاش و استیوارت، دان؛ پیشین؛ ص ۹۹

[۴۶]- Davies, Douglas J., ibid, p.8

منبع: سایت پژوهشکده باقر العلوم (علیه السلام)