کتاب مقدس

نویسنده : محمد ضیاء توحیدی

 

کتاب مقدس، عنوان مجموعه­ای از کتابهای بزرگ و کوچک است که مسیحیان آن را به عنوان کتاب آسمانی و الهی خود پذیرفته­اند.

عنوان این مجموعه در زبان انگلیسی “بایبل” است که از کلمه یونانی “Biblia” به معنی “نوشته­ها” (و یا کتابها[۱]) گرفته شده است.[۲]

عهد قدیم و عهد جدید

کتاب مقدس مسیحیان از دو بخش تشکیل شده است: عهد قدیم و عهد جدید

۱- عهد قدیم.این مجموعه بیش از سه چهارم کتاب مقدس را در برمی­گیرد.تعداد کتابهای عهد قدیم هرگز مورد اتفاق مسیحیان نبوده و نیست. از این مجموعه ۳۹ کتاب، مورد اتفاق تمام فرقه­های مسیحی است. مسیحیان پروتستان تنها همین کتابها را معتبر می­شمارند اما کاتولیکها و ارتدوکسها، کتابهای دیگری را بر این مجموعه می­افزایند.تعداد کتابهای مقدس از نگاه کاتولیکها ۴۶کتاب است.مسیحیان ارتدوکس نیز در مورد تعداد آن اختلاف نظر دارند.[۳]

۲-   عهد جدید. این بخش متشکل از ۲۷ کتاب است و تمام فرقه­های مسیحی در مورد اعتبار آن، اتفاق نظر دارند.

کتاب مقدس، کتاب خدا یا انسان؟

دیدگاه رایج مسیحی آن است که خداوند، کتابهای مقدس را به وسیله­ی مؤلفانی بشری نوشته است.بر این اساس، کتابهای مقدس، یک مؤلف الهی و یک مؤلف بشری دارند.[۴]

به همین دلیل است که می­بینیم بخشهای مختلف کتاب مقدس از لحاظ سبک و نوع نگارش کاملا با یکدیگر متفاوت هستند.بنابر این انسانها از آن جهت که بشر هستند دارای ذوقها و سلایق و ویژگیهای متفاوت هستند و این مسأله در نگارش کتابها نیز تأثیرگذار است زیرا نگارش کتاب مقدس تحت حمایت الهی آنها را از عقل و درک خودشان جدا نمی­کند.[۵]

نویسندگان کتاب مقدس

کتاب مقدس توسط یک فرد خاص و در یک زمان مشخص نوشته نشده است بلکه طی قرنها و به دست نویسندگان مختلف نگاشته شده است. تاریخ دقیقی از زمان نگارش این کتابها در دست نیست اما طبق دیدگاه سنتی آغاز نگارش این کتابها به حدود قرن ۱۵ قبل از میلاد یعنی زمان حضرت موسی و پایان نگارش آن به اواخر قرن اول میلادی باز می­گردد.

زبان نگارشی

کتاب مقدس، به زبانهای مختلفی نگاشته شده است.اکثر بخشهای عهد عتیق به زبان عبری و برخی از آنها به زبان کلدانی نگاشته شده است. عهد جدید نیز تماما به زبان یونانی نگاشته شده است، گرچه برخی شواهد، نشان از آن دارد که انجیل متی، در اصل به زبان آرامی نگاشته شده است.[۶]

قانونی­شدن عهد قدیم و عهد جدید

قانونی­شدن کتابهای عهد عتیق، به مرور زمان توسط عالمان یهودی صورت پذیرفت و ۳۹کتاب این مجموعه، طی قرنهای متمادی و پس از بحث و جدلهای فراوان که در مورد اعتبار بسیاری از کتابها وجود داشت نهایتا به عنوان کتابهای معتبر و الهی پذیرفته شدند.البته قانونی­شدن نهایی عهد عتیق در شورای جامنیا[۷] در سال ۹۰ میلادی صورت پذیرفت.[۸]

با این حال، برخی دانشمندان بر آنند که همه کتابهای عهد عتیق به وسیله عزرا در قرن پنجم قبل از میلاد، جمع­آوری و به رسمیت شناخته شده است.[۹]

قانونی­شدن کتابهای عهد جدید نیز طی فرایند نسبتا طولانی­ای محقق گردید و اتفاق نظر در مورد تمام کتابهای عهد جدید را می توان به قرن چهارم میلادی باز گرداند.البته بسیاری از کتابهای عهد جدید، در همان قرنهای اول و دوم تقریبا مورد قبول همگان بودند اما با این وجود در مورد اعتبار برخی از کتابها تا قرن چهارم میلادی نیز همچنان اختلاف نظر وجود داشت و در این قرن بود که اجماع مسیحیان در مورد کتابهای عهد جدید، تحقق یافت.[۱۰]

اعتبار کتاب مقدس و چگونگی اثبات آن

در مورد الهامی­بودن کتاب مقدس، دیدگاههای مختلفی وجود دارد. در این میان، می­توان به سه نظریه مهم اشاره نمود.

الف: دیدگاه مسیحیت سنتی

تقریبا تمام فرقه­های مهم مسیحیت سنت­گرا، در مورد الهامی­بودن و معتبر­بودن کتاب مقدس اتفاق نظر دارند.از نگاه این فرقه­ها، سخن اصلی تنها در مورد چگونگی اثبات حجیت و مرجعیت کتاب مقدس است.هر یک از شاخه­های سه­گانه مسیحی، با توجه به مبانی الهیاتی خویش، دیدگاهی را ارائه نموده­اند.

دلایل ذکر شده مبتنی بر این مسأله الهیاتی است که منابع اصلی ایمان مسیحی کدام است؟

مذهب پروتستان

مذهب پروتستان محافظه کار، بر آن است که کتاب مقدس، تنها قاعده­ی ایمان است و نه اولین قاعده­ی ایمان.بر همین مبنا، حقانیت کتاب مقدس را باید در خود این کتاب جست و نه از سوی منبعی دیگر.[۱۱]

جان کالون اظهار می­دارد که روح­القدس از طریق کتاب مقدس، عمل نمود و در نتیجه اعتبار کتاب مقدس، از طریق روح­القدس است و نیاز به هیچ حمایت بیرونی مانند کلیسا ندارد.[۱۲]

از نگاه پروتستانها، علت اعتبار و حجیت کتاب مقدس آن است که این کتاب، ثبت مکاشفه­ی الهی است و به دلایل مختلفی می­توان این مسأله را اثبات نمود:

1. انسانها همگی گناهکار و محکوم به مرگ ابدی هستند و از مقاصد و اهداف الهی بی­خبرند. بنابر این محبت خداوند اقتضا می­کند که دست انسان را بگیرد و خود را بر انسان مکشوف سازد که این انکشاف، از طریق کتاب مقدس صورت می­پذیرد.
2. می­دانیم که انسانها، عقاید خود را به طرق مختلفی بروز می­دهند.بنابر این می­توان به این نتیجه رسید که خداوند هم می­تواند خود را از طریق کتاب مقدس مکشوف سازد.همچنین با تأمل در طبیعت در می­یابیم که خداوند، خدایی است مهربان چرا که مسائلی از قبیل شفای انسانها و بهبود امراض را در طبیعت می­بینیم.این دلیل نیز به ما کمک می کند تا دریابیم که خداوند حتما به مخلوقات خویش کمک خواهد نمود.(البته این دو دلیل نمی­تواند ثابت کند که این کمکها حتما از طریق اعطاء کتاب مقدس خواهد بود اما اصل مهرورزی خداوند را ثابت می­کند)
3. غالب کتابها مدتی کوتاه پس از انتشار خود، به دست فراموشی سپرده می­شوند. این در حالی است که کتاب مقدس با وجود جفاهای فراوانی که از سوی سلاطین نسبت به آن صورت گرفته همچنان دوام یافته و این فناناپذیری کتاب مقدس خود نشانه­ای از آن است که این کتاب، ثبت مکاشفه­ی الهی است.
4. با وجود آنکه این کتاب در طول نزدیک به هزار و ششصد سال و توسط نزدیک به چهل نفر نگاشته شده است اما با این حال، دارای اتحاد عجیبی در تعالیم خود می­باشد.افزون بر این، ملاحظه می­کنیم که تعالیم آن همواره در مورد خداوند، تثلیث، قدوسیت و محبت خداست. بنابر این با توجه به محتوای کتاب مقدس از یک سو و اتحاد آن از دیگر سو، می­توانیم دریابیم که این کتاب، ثبت مکاشفه الهی است و هیچ انسانی نمی­تواند چنین جهان بینی بی­نظیری را به وجود آورد.
5. تأثیرات شگرف کتاب مقدس در جوامع، از گذشته تا به امروز نشانگر آن است که این کتاب، کتابی الهی است.این در حالی است که با ملاحظه­ی کتابهای سایر ادیان در می­یابیم که آنها هرگز نتوانسته­اند چنین تأثیرات عظیمی را در پی داشته باشند.

۶٫در کتاب مقدس، پیشگوییهای فراوانی وجود دارد که به تحقق پیوسته­اند.پیشگوییهای مربوط به قوم یهودی از یک سو و پیشگوییهای مربوط به سایر اقوام و ملل از سوی دیگر از جمله این پیشگوییها به شمار می­آیند.پیشگوییهای از قبیل آنچه در مورد بابل، صور، مصر، موآب، ادوم و فلسطین ذکر شده است از این دسته­اند. از آنجا که تنها خداوند می­تواند آینده را مکشوف سازد، این نتیجه­ی منطقی به دست می­آید که این کتاب الهام الهی است و نمی­تواند حاصل اندیشه­ی آدمی باشد.

7. افزون بر آنچه ذکر شد، ادعاهای خود کتاب مقدس نیز حاکی از آن است که این کتاب، الهی و مرجعی معتبر برای ایمان است. کتاب مقدس پر است از نوشته­هایی از این قبیل: خداوند موسی را خطاب کرده گفت…[۱۳]، آنگاه خداوند به اشعیا گفت…[۱۴]، خداوند چنین می گوید…[۱۵] و.. .همچنانکه پولس ادعا می­کند موضوعاتی را که نوشته احکام الهی می­باشد[۱۶]، از مردم می­خواهد که موعظه­های او را به عنوان کلام خدا بپذیرند[۱۷] و یوحنا اعلام می­دارد که شهادت او شهادتی الهی است.[۱۸]

از نگاه مسیحیان پروتستان، هر یک از این دلایل شاید به تنهایی نتواند ادعای اعتبار کتاب مقدس را ثابت سازد اما مجموع این دلایل در کنار یکدیگر بسیار قوی است و مرجعیت و حجیت کتاب مقدس را اثبات می­نماید.[۱۹]

پی نوشت:

[۱] – The Oxford dictionary of the Christian Church, (Oxford, 1997, 3rd ed.), p.198

[۲] – K. Flinn ,Frank, Encyclopedia Of Catholicism, (Facts On File, New York, 2007), p.101

[۳] – وان وورست، رابرت ای؛ مسیحیت از لابلای متون؛ جواد باغبانی و عباس رسول­زاده، انتشارات موسسه امام خمینی، ۱۳۸۴ ه ش، چاپ اول، ص ۴۸، پاورقی ۱٫

[۴] – میشل، توماس؛ کلام مسیحی؛ حسین توفیقی، ص ۲۶

[۵] – سعید، حبیب؛ المدخل الی الکتاب المقدس؛ دار التألیف و النشر للکنیسه الأسقفیه، بی­تا، ص ۱۷

[۶] – تنی، مریل. سی؛ معرفی عهد جدید؛ ترجمه‎ ط. میکائیلیان، انتشارات حیات ابدی، ۱۳۶۲ش، ص ۱۵۷

[۷] – Jamnia

[۸] – مسیحیت از لابلای متون؛ رابرت. ای وان وورست؛ ص ۴۳

[۹] – دایره المعارف کتاب مقدس؛ بهرام محمدیان و دیگران؛ ص ۵ و الهیات مسیحی؛ هنری تیسن؛ ص ۵۹

[۱۰] – مسیحیت از لابلای متون؛ رابرت ای وان وورست؛ ص ۱۲۱

[۱۱] – رام، برنارد؛ علم تفسیر کتاب مقدس در مذهب پروتستان؛ آرمان رشدی، ص ۳

[۱۲] – مک گراث، الیستر؛ درسنامه­ی الهیات مسیحی؛ بهروز حدادی، ص ۳۴۰

[۱۳] – خروج ۱۴: ۱، اعداد ۴: ۱، تثنیه ۳۲: ۴۸

[۱۴] – اشعیا ۷: ۳

[۱۵] – اشعیا ۴۳: ۱

[۱۶] – اول قرنتیان ۱۴: ۳۷

[۱۷] – اول تسالونیکیان ۲: ۱۳

[۱۸] – اول یوحنا ۵: ۱۰

[۱۹] – تیسن، هنری؛ الهیات مسیحی؛ ترجمه ط. میکائیلیان، انتشارات حیات ابدی، بی­تا، ص ۴۳ – ۴۹٫ همچنین ر.ک: الأمیر کانی، القس جیمس انس؛ نظام التعلیم فی علم اللاهوت القویم؛ ص ۱۸

[۲۰] – رام، برنارد؛ پیشین؛ ص ۳

[۲۱] – مک گراث، الیستر؛ پیشین؛ ص ۳۴۰

[۲۲] –Catechism به کتاب راهنمای عمومی در باب اعتقادات و احکام یک فرقه گفته می­شود که معمولا به شیوه­ی پرسش و پاسخ می­باشد.

[۲۳] – مک گراث، الیستر؛ پیشین؛ ص ۳۴۲

[۲۴] – رام، برنارد؛ پیشین؛ ص ۱۲۲

[۲۵] – رام، برنارد؛ پیشین؛ ص ۱۲۲ – ۱۲۳

[۲۶] – مک گراث، الیستر؛ پیشین؛ ص ۴۴ – ۴۵ و میلر، ویلیام؛ تاریخ کلیسای قدیم در امپراطوری روم و ایران؛ ص ۷۵ و وان وورست، رابرت ای؛ پیشین؛ ص ۱۲۱

[۲۷] – سعید، حبیب؛ پیشین؛ ص ۱۹ – ۲۰

[۲۸] – رام، برنارد؛ پیشین؛ ص ۲۹

[۲۹] – رام، برنارد؛ پیشین؛ ص ۸۶

[۳۰] – Dr. Bucaille, Maurice, The Bible, The Qur’an and science. Trans.Alastair D. Pannell and Maurice Bucaille (North America Trust Publication, 1978), p. 22

 

منبع: سایت پژوهشکده باقر العلوم (علیه السلام)