تورات در منابع اسلامی
نویسنده : محمد ضیاء توحیدی
چنانکه گذشت، یهودیان و مسیحیان با استناد به کتاب مقدس، بر آنند که کتاب تورات، نوشته حضرت موسی است که البته با الهام الهی به نگارش در آمده است.
این در حالی است که از نگاه اسلامی، تورات کتابی آسمانی بوده است که بر حضرت موسی نازل گردیده است[۱]و به همین دلیل، این اعتقاد اهل کتاب که تورات را نوشته حضرت موسی میدانند از نگاه اسلامی، قابل قبول نیست.
در این بخش، به بررسی دیدگاه اسلامی در مورد تورات خواهیم پرداخت.
تورات نوشته حضرت موسی یا کتابی آسمانی؟
برخی از آیات قرآن تنها از نزول تورات سخن به میان آورده است.[۲] بنابر این ممکن است این تصور به وجود آید که تورات، همانند قرآن بر حضرت موسی نازل شده است و آن حضرت آیات الهی را به نگارش در آورده و به صورت کتاب به مردم ارائه فرموده است.
اما عالمان اسلامی با استناد به برخی ظواهر قرآنی بر آنند که تورات به صورت کتاب، بر حضرت موسی نازل گردیده است.
علامه طباطبایی، با استناد به آیات ۱۴۵[۳]و ۱۵۴[۴]سوره اعراف، نزول تورات را به شکل الواح، مسلم و قطعی قلمداد میفرماید.[۵]
افزون بر ظواهر قرآنی، روایات متعددی نیز بیانگر همین حقیقت است.از جمله این روایات میتوان به روایتی از پیامبر اکرم اشاره نمود که میفرماید: « تورات و انجیل و زبور همگی در الواح و اوراق نازل گردید».[۶]
اعتبار تورات از نگاه اسلامی
ظاهر آیات متعددی از قرآن، نشانگر آن است که اهل کتاب به تحریف کتابهای خویش میپرداختهاند.[۷]برخی اظهار داشتهاند که ظواهر قرآنی تنها نشانگر آن است که یهودیان به تحریف گفتاری و شنیداری کلام الهی اقدام میکردهاند و در قرآن، دلیلی بر تحریف متن تورات وجود ندارد.[۸]
اما حقیقت آن است که حتی اگر از دلالت این آیات صرف نظر نماییم، باز هم با مراجعه به متن تورات کنونی، میتوان از تحریف آن اطمینان حاصل نمود.
انتساب بی غیرتی به حضرت ابراهیم[۹]و حضرت اسحاق[۱۰]، نسبت دروغگویی، مکر و حیله گری به حضرت یعقوب[۱۱]، نسبت ساخت گوساله طلایی به حضرت هارون[۱۲]، جواز نوشیدن شراب[۱۳] و … شواهدی روشن بر تحریف تورات از نگاه اسلامی میباشند.
همچنین، قتل عام زنان و کودکان بیگناه در جنگها به طبق گزارش تورات به دستور خداوند صورت پذیرفته است از دیدگاه اسلامی هرگز قابل پذیرش نیست و نشان از تحریف این کتاب دارد.[۱۴]
از منظر اسلامی، وجود تناقضات و اختلافات میان بخشهای مختلف تورات[۱۵] نیز میتواند نشانگر آسمانی نبودن کتاب موجود باشد.[۱۶]
قرآن میفرماید: « و اگر از جانب غیر خدا بود، قطعا در آن ناسازگاری و ناهماهنگی بسیاری مییافتند».[۱۷]
بنابر این وجود تناقضات، نشان از آن دارد که این کتاب، نمیتواند معتبر تلقی شود.
برخی آیاتی که بر اعتبار و عدم تحریف تورات دلالت دارند
- وَ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیَّ مِنَ التَّوْراهِ.[۱۸]
از نگاه عالمان اسلامی، این آیه اشاره به تورات حقیقی و و اصیلی دارد بر حضرت موسی نازل گردیده است و ارتباطی به تورات تحریف شده نداشته است.[۱۹]
- وَ کَیْفَ یُحَکِّمُونَکَ وَ عِنْدَهُمُ التَّوْراهُ فِیها حُکْمُ اللَّهِ ثُمَّ یَتَوَلَّوْنَ مِنْ بَعْدِ ذلِکَ.[۲۰]
مفسران اسلامی این آیه را نیز هرگز دلیل بر اعتبار تورات نمیشمارند. آنگونه که از منابع اسلامی بر میآید، شأن نزول این آیه، آن است که برخی از یهودیان برای حکم زناکار به پیامبر اکرم مراجعه نمودند و جویای حکم شرعی این گناه شدند.هدف آنان از مراجعه به پیامبر آن بود که شاید بتوانند به حکمی آسانتر دست یابند و از انجام مجازات زنا در حق گناهکار، سرپیچی کنند. قرآن در این آیه یهودیان را توبیخ میفرماید که چرا یهودیان با وجود آنکه حکم الهی زنا در تورات ذکر شده است از آن سرپیچی میکنند.[۲۱] روشن است که این آیه فقط دلالت بر آن دارد که کیفری که برای زنا در تورات موجود وجود دارد معتبر است و دلیل بر آن نیست که سایر بخشهای تورات نیز الهی و معتبر باشد.[۲۲]
تورات و بشارت به ظهور پیامبر اسلام
با مراجعه به قرآن کریم، میتوان دریافت که بشارت به ظهور پیامبر اسلام در تورات وجود داشته است. همچنین با تأمل در آیات قرآنی میتوان دریافت که این بشارتها، حتی تا زمان ظهور پیامبر اکرم نیز در تورات وجود داشته است.[۲۳]
قرآن در این زمینه میفرماید:
«مؤمنان کسانیاند که از این فرستاده، پیامبر درسنخوانده که اهل کتاب او را نزد خود با همین نام و نشان، در تورات و انجیل، نوشته مییابند، پیروی میکنند».[۲۴]
در مورد وجود بشارت به پیامبر اکرم در تورات، شواهد زیادی از سوی عالمان مسلمان، ارائه شده است.[۲۵]
در این بخش به اشاره، یکی از بشارتهای مطرح شده از سوی عالمان اسلامی را مطرح میکنیم:
در سفر[۲۶] تثنیه باب ۱۸ آیات ۱۵ – ۱۸ چنین آمده است:
« یهوه خدایت نبیای را از میان تو از برادرانت مثل من برای تو مبعوث خواهد گردانید او را بشنوید…و خداوند به من گفت: آنچه گفتند نیکو گفتند نبیای را برای ایشان از میان برادران ایشان مثل تو مبعوث خواهم کرد و کلام خود را به دهانش خواهم گذاشت و هر آنچه به او امر فرمایم به ایشان خواهد گفت.و هر کس از کلامش اطاعت نکند من از وی انتقام خواهم گرفت»
در روایتی از امام رضا (ع) نقل شده است که آن حضرت با استناد به این بخش از کتاب مقدس، خطاب به عالم یهودی میفرمایند:
«آیا برای بنیاسرائیل، برادرانی جز بنیاسرائیل سراغ داری؟ …آیا از میان برادران بنیاسرائیل، پیامبری جز محمد برخاسته است؟».[۲۷]
مطلب مرتبط :
تورات Torah
[۱] – طباطبایی، سید محمد حسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، ۱۴۱۷ق، ذیل آیه ۵۰ سوره آل عمران، ج ۳، ص ۲۰۱
[۲]- آل عمران، آیات ۳ و ۶۵ و ۹۳ و مائده، آیه ۴۴٫
[۳]- وَ کَتَبْنا لَهُ فِی الْأَلْواحِ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ مَوْعِظَهً وَ تَفْصِیلًا لِکُلِّ شَیْءٍ
[۴]- أَخَذَ الْأَلْواحَ وَ فِی نُسْخَتِها هُدىً وَ رَحْمَهٌ لِلَّذِینَ هُمْ لِرَبِّهِمْ یَرْهَبُونَ
[۵]- طباطبایی، سید محمد حسین؛ پیشین؛ ج۵، ص: ۳۴۶
[۶]- علامه مجلسی؛ بحار الانوار؛ مؤسسه الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ق، ابواب احتجاجات الرسول(ص)، باب احتجاج النبی علی الیهود فی مسائل شتی، ج ۹، ص ۳۳۷
[۷]- آل عمران، آیه ۷۸ و نساء، آیه ۴۶ و مائده، آیه ۱۳
[۸]- توفیقی، حسین؛ آشنایی با ادیان بزرگ؛ سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، چاپ اول، ۱۳۷۹ش، ص ۱۳۷ – ۱۴۰
[۹]- پیدایش ۱۲: ۱۰ – ۱۹
[۱۰]- پیدایش ۲۶: ۶ – ۱۰
[۱۱]- پیدایش، باب ۲۷
[۱۲]- خروج، باب ۳۲
[۱۳]- اعداد ۶: ۲۰٫ این در حالی است که قرآن، به روشنی شراب را پلید میشمارد (مائده، آیه ۹۰). در روایات اسلامی نیز ذکر شده است که شراب در شریعت موسوی، حرام بوده است. ر.ک: شعیری، تاجالدین؛ جامع الأخبار؛ انتشارات رضی، قم، ۱۳۶۳ش، ص ۱۵۲ و محدث نوری؛ مستدرک الوسائل؛ موسسه آل البیت، قم، ۱۴۰۸ق، ج ۱۷، ح ۲۰۷۲۷
[۱۴]- مغنیه، محمدجواد؛ تفسیر الکاشف؛ دارالکتب الإسلامیه، تهران، ۱۴۲۴ق، ج ۳، ص ۶۱
[۱۵]- به عنوان نمونه: مقایسه کنید میان اعداد ۳۳: ۳۱ – ۳۹ و تثنیه ۱۰: ۶ –۷ (توضیح: مسیر حرکت بنیاسرائیل در این دو متن، متفاوت ذکر شده است، همچنین در کتاب اعداد، محل وفات هارون، کوه هور دانسته شده است اما در کتاب تثنیه، محل وفات جناب هارون، موسیره ذکر شده است و میان این دو مکان، هفت منزل فاصله بوده است).
[۱۶]- در این زمینه، میتوان به کتابهایی که به تفصیل به این موضوع پرداختهاند مراجعه نمود. کتاب اظهارالحق، نوشته ملا رحمهالله هندی، یکی از منابع نسبتا غنی در این زمینه میباشد.
[۱۷]- و لو کان من عند غیر الله لوجدوا فیه اختلافا کثیرا. سوره نساء، آیه ۸۲
[۱۸]- آل عمران، آیه ۵۰
[۱۹]- طباطبایی، سید محمد حسین؛ پیشین؛ ج ۳، ص ۲۰۱
[۲۰]- مائده، آیه ۴۳
[۲۱]- بیضاوى، عبدالله بن عمر؛ أنوار التنزیل و أسرار التأویل؛ دار احیاء التراث العربى، بیروت، ۱۴۱۸ق، ج ۲، ص ۱۲۷
[۲۲]- طباطبایی، سید محمد حسین؛ پیشین؛ ج۵، ص ۳۴۲
[۲۳]- از آنجا که نسخههای موجود از تورات، به زمانی پیش از پیامبر اکرم باز میگردد میتوان ادعا نمود که این بشارتها در تورات کنونی نیز موجود است.
[۲۴]- الذین یتبعون النبی الامی الذی یجدونه مکتوبا عندهم فی التورات و االإنجیل. سوره اعراف، آیه ۱۵۷
[۲۵]- جهت مطالعه بیشتر ر.ک: ابوطالب، نصر الله عبدالرحمن در “تباشیر الإنجیل و التورات بالإسلام و رسوله محمد” و هندی، ملا رحمهالله در “اظهار الحق” و فخرالإسلام، محمد صادق در “أنیس الأعلام”
[۲۶]- کلمهای عبری به معنی کتاب
[۲۷]- شیخ صدوق؛ عیون أخبار الرضا؛ انتشارات جهان، ۱۳۷۸ق، ج ۱، باب ذکر مجلس الرضا (ع) مع أهل الأدیان، ص ۱۶۴ – ۱۶۵، ح ۱ همچنین ر.ک: علامه مجلسی؛ بحار الانوار؛ مؤسسه الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ق، ج ۱۳، تتمه کتاب النبوه، ابواب قصص موسی و هارون، باب ۱۱ (ما ناجی به موسی ربه…)، ص ۳۴۷، ح ۳۴
منبع: سایت پژوهشکده باقر العلوم (علیه السلام)