مقالات
بایسته ها در مقام بیان خطبه غدیر۲
| بایسته‌ها در مقام بیان خطبه غدیر
نویسنده: موضوع: منبع: تاریخ درج: کتب>بایسته‌ها در مقام بیان خطبه غدیر ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ » چکیده : |
|
| خطبه پیامبر اسلام| در غدیرخم از عظمت، شأنیت و مقام والایی برخوردار است. این عظمت از جهات مختلف قرآنی، حدیثی، فقهی، کلامی، زمانی، مکانی، رجالی، تاریخی، علمی و… قابل بررسی و نقد و نظر است.ضروری است مبحث غدیرخم با مبنای علمی، به روش صحیح، تخصصی، مستند و مستدل توسط عالمان اسلام‌شناس مورد پژوهش و تحقیق گسترده قرار گرفته سپس توسط مؤلفان، خطیبان، متکلمان، و مبلغان با اسلوب شایسته‌ای در بین امت اسلام فرهنگ‌سازی گردد.واقعه غدیرخم رویدادی مهم و تأثیرگذار در جهان است. (دستور کار، اجرای امر الاهی؛ خطیب و مبلغ، مقام رفیع خاتم الانبیاء؛ مأموریت، ابلاغ و انتصاب امامت و ولایت به عنوان اصل کامل کننده دین و اتمام نعمت؛ باشکوه‌ترین همایش و مجلس روزگار، جمعیتی بالغ بر یکصد و بیست هزار نفر که حتی پنج هزار نفر از اهل خود مکه نیز در مشایعت و همراهی پیامبر تا غدیر حضور داشتند؛ برگشت از سفر حج، سفری سراسر معنوی، روحانی و عبادی؛ وجود و حضور اکابر از اصحاب رسول الله، سران قبایل، دلاوران و سرداران میدان‌های نبرد با کفار و مشرکان، حافظان قرآن، کاتبان وحی، شاعران، عاشقان و جان‌نثاران خدا و رسول|، والیان و رجال سیاسی، حضور اهل بیت رسول الله| با آن شور و حال وصف ناشدنی و…). | |
| متن مقاله : | |
| بایسته‌ها در مقام بیان خطبه غدیر خطبه پیامبر اسلام| در غدیرخم از عظمت، شأنیت و مقام والایی برخوردار است. این عظمت از جهات مختلف قرآنی، حدیثی، فقهی، کلامی، زمانی، مکانی، رجالی، تاریخی، علمی و… قابل بررسی و نقد و نظر است. ضروری است مبحث غدیرخم با مبنای علمی، به روش صحیح، تخصصی، مستند و مستدل توسط عالمان اسلام‌شناس مورد پژوهش و تحقیق گسترده قرار گرفته سپس توسط مؤلفان، خطیبان، متکلمان، و مبلغان با اسلوب شایسته‌ای در بین امت اسلام فرهنگ‌سازی گردد. واقعه غدیرخم رویدادی مهم و تأثیرگذار در جهان است. (دستور کار، اجرای امر الاهی؛ خطیب و مبلغ، مقام رفیع خاتم الانبیاء؛ مأموریت، ابلاغ و انتصاب امامت و ولایت به عنوان اصل کامل کننده دین و اتمام نعمت؛ باشکوه‌ترین همایش و مجلس روزگار، جمعیتی بالغ بر یکصد و بیست هزار نفر که حتی پنج هزار نفر از اهل خود مکه نیز در مشایعت و همراهی پیامبر تا غدیر حضور داشتند؛ برگشت از سفر حج، سفری سراسر معنوی، روحانی و عبادی؛ وجود و حضور اکابر از اصحاب رسول الله، سران قبایل، دلاوران و سرداران میدان‌های نبرد با کفار و مشرکان، حافظان قرآن، کاتبان وحی، شاعران، عاشقان و جان‌نثاران خدا و رسول|، والیان و رجال سیاسی، حضور اهل بیت رسول الله| با آن شور و حال وصف ناشدنی و…). بنابراین بایسته است غدیر به گونه‌ای بیان و مطرح گردد که حق این همه عظمت ادا شود؛ ولی متأسفانه باید گفت که از این همه عظمت، شکوه و گستردگی واقعه غدیر، گاهی تنها به آن یک جمله معروف اکتفا شده و همان نیز بسیار سست و ضعیف مطرح میشود که ای بسا شبهه آفرین نیز خواهد شد. بدین جهت نکاتی بایسته در مقام بیان خطبه غدیر توصیه می‌‌گردد: ۱٫ واژه‌شناسی ولی و ولایت شایسته است قبل از بیان خطبه غدیر، واژه‌هایی همچون ولی، مولی، ولایت، تولّی، تولیّت، اَولی، اولی الامر و دیگر مشتقات قرآنی آن اعم از امام، وصی، خلیفه و… مورد بررسی قرار گرفته و از نظر لغوی و اصطلاحی تبیین گردد.([۱]) لغت‌شناسان بزرگ عرب مهم‌ترین ترجمه لغوی «ولی» را به «قُرب و نزدیکی، به گونه‌ای که فاصله‌ای در میان نباشد» و معنای اصطلاحی آن را به «اولای به تصرف و رهبر و زمامدار» معنا نموده‌اند.([۲]) راغب نیز در «مفردات القرآن» ولایت را به معنای تصدی، صاحب اختیاری و اَوْلی به تصرف بودن می‌داند. کلمه «ولی» و مشتقات آن از پر استعمال‌ترین الفاظ قرآن کریم است که ۱۲۴ مرتبه به صورت اسم و ۱۱۲ مرتبه به صورت فعل در قرآن آمده است. نکته جالب آن است که در بیشتر موارد به معنای سرپرستی و اولای به تصرف به کار برده شده است. دوست و محب از کم استعمال‌ترین معانی برای کلمه «ولی» است، اگر در آیه {إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاهَ وَیُؤتُونَ الزَّکاهَ وَهُمْ راکِعُون}([۳]) «ولی» را به معنای دوست ترجمه کنیم نتیجه چه میشود؟! بدین جهت با واژه‌شناسی دقیق و علمی، جوابگوی بسیاری از شبهات خواهیم بود. ۲٫ بیان فلسفه وجودی ولایت و امامت از بایسته‌های پیش نیاز طرح خطبه غدیر در مورد ولایت، بیان فلسفه وجودی و ارزش و عظمت الاهی ولایت است. ولایت مقام و منصبی الاهی است. قبل از سخن گفتن از غدیر، درک و فهم این‌که ولایت و امامت اصلی از اصول دین و ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است، باید مورد توجه قرار گیرد. تمامی ادله عقلی و نقلی اثبات کننده ضرورت نبوت، بر ضرورت وجود امام پس از نبی| نیز دلالت خواهند داشت. قاعده لطف و حکمت الاهی اقتضا می‌‌کند که خداوند بشر را پس از پیامبران، بدون امام و رهبر رها نسازد. ادله‌ی عقلی ضرورت وجود امام در فصلی مستقل مورد بررسی قرار گرفته که مطالعه آن دارای ارزش فراوانی در فهم و درک مسأله مهم و اساسی امامت و ولایت اهل‌بیت^ است. ادله فراوان نقلی از آیات قرآن و روایات پیامبر اسلام| نیز مؤید این معناست؛ بنابراین اعلام و نصب ولایت علی× در غدیرخم در حقیقت اثبات ولایت الله، ولایت انبیاء، ولایت معصومان و نمایندگان خداوند در زمین تا روز قیامت است. اعلام این ولایت الاهی یعنی نفی ولایت طاغوت، نفی ولایت شیطان، نفی ولایت مستکبران و عاملان زر، زور و تزویر و در نهایت استمرار ولایت الله و انبیاء توسط کسانی که مصداق انسان کامل بوده و شایستگی ولایت الاهی را دارند. آیات متعددی از قرآن ضرورت اطاعت و تمسک به امامت و ولایت را بر ما واجب نموده است، مانند آیات: انذار([۴]) تطهیر([۵]) خیرالبریهًْ([۶]) مباهله([۷]) ابلاغ([۸]) اکمال دین و اتمام نعمت([۹]) صادقین([۱۰]) ولایت([۱۱]) اطاعت([۱۲]) و… . همچنین روایات فراوانی از پیامبر اسلام| ضرورت و مصادیق واقعی ولایت را برای ما روشن ساخته است از جمله احادیث: یَوْمُ الدار، ثقلین، سفینه، منزلت، ولایت، دوازده خلیفه، وصایت، خلافت و… . سزاوار است قبل از بیان خطبه غدیر، الاهی بودن ولایت به عنوان اصلی مستقل مورد دقت نظر قرار گرفته و اصالت و قداست آن تشریح گردد. در این صورت است که فهم و برداشت از خطبه غدیر ماندگار و جاودانه خواهد شد. ولایت همان ریاست اعلای مسلمین در تمامی امور دینی و دنیوی، رمز ارتباط بین خالق و مخلوق و واسطه فیض خداوندی است. ولایت است که دین را از انحراف و لغزش مصون نگاه داشته و در گذر زمان حافظ و مفسر و مبلغ واقعی آن خواهد بود، در نتیجه دارای اوصاف و ویژگی‌هایی همچون انبیاء الاهی است. بنابراین بایسته است ولایت و امامت به عنوان اصلی از اصول دین مورد بررسی قرار گرفته سپس ائمه معصوم^ به عنوان مصادیق الاهی و حقیقی این اصل مطرح گردند. ۳٫ بیان عظمت ولایت و تقسیمات آن رسیدن به این مهم که ولایت و امامت، اصلی از اصول دین و رکنی از ارکان مهم و اساسی اسلام است نیازمند درک و فهم عظمت حدیث ولایت است. بررسی، ترسیم و تحلیل شقوق مختلف ولایت از این جهت حائز اهمیت است. انواع و اقسام ولایت: اوّل: ولایت کلیه الاهیه. {إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاهَ وَیُؤتُونَ الزَّکاهَ وَهُمْ راکِعُونَ}.([۱۳]) این است و جز این نیست که ولی و سرپرست شما خدا، رسول| و آنانی هستند که ایمان آورده و در حال نماز و رکوع زکات پرداخت نموده‌اند. دوّم: ولایت طاغوت که در مقابل ولایت مطلقه کلیه الاهیه قرار دارد مانند ولایت شیطان، کفار و ستمگران. {… وَمَنْ یَتَّخِذِ الشَّیْطانَ وَلِیًّا مِنْ دُونِ اللهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرانًا مُبینًا}.([۱۴]) و هرکس شیطان را ولی خود قرار دهد نه خدای خود را، به تحقیق زیان دیده زیانی آشکار. توضیح اقسام دیگر ولایت اعم از ولایت تکوینی، تشریعی، ولاء منفی، ولاء مثبت، ولاء فردی، ولاء جزئی، ولاء عام، ولاء خاص، ولاء محبّت، ولاء زعامت، ولاء امامت به معنای اعم و اخص و… به ویژه بیان عالمانه ولاء امامت با استفاده از آیات قرآن و روایات حضرت رسول| تأثیر به‌سزایی در فهم دقیق خطبه غدیر خواهد داشت. در میان تمامی انواع و اقسام ولایت، ولاء امامت از چنان ارزش و اهمیتی برخوردار است که شالوده اصلی تشیع اعتقادی را تشکیل داده و بدون آن استمرار حرکت انبیاء امکان‌پذیر نخواهد بود. ولاء امامت همان ولایت باطنی، ولایت معنوی، ولایت تصرف و مرتبه بالای ولایت تشریعی و تکوینی است. خداوند با همین ولایت هیچ‌گاه زمین را خالی از حجت نخواهد گذاشت. به همین جهت خداوند متعال در قرآن کریم تصریح به ابلاغ آن دارد، آنجا که از پیامبرش عهد گرفت که حتماً باید این ولایت را منصوب کنی وگرنه رسالتت را انجام نداده‌ای.([۱۵]) منابع اختصاصی مجمع جهانی شیعه شناسی |
|