امامت امام رضا (علیه السلام)
امامت امام رضا (علیه السلام)
امام رضا (علیه السلام) على بن موسى ، هشتمین امام شیعیان، در سال ۱۴۸هجرى روز یازدهم ذیقعده دیده به جهان گشود (اصول کافى ، ج۱ ، ص۴۸۶ ; ارشاد ، ج۲ ، ص۵۹۱) مادر آن حضرت «خیزران» نامیده مى شد (تذکره الخواص ، ص ۳۱۵ ;مناقب اهل بیت ، ص۱۳) برخى هم گفته اند اسم آن بانوى محترمه «نجمه» و کنیه اش «ام البنین» بوده است (عیون ، ج ۱ ، ص۳۰ ; کشف الغمه ، ج۳ ، ص۱۰۵) امام پس از شهادت پدر بزرگوارش در زندان بغداد (سال۱۸۳) در ۳۵سالگى به مقام امامت رسید (عیون ، ص۹۹ ; کافى ، ج۱ ، ص۴۷۶) آن حضرت تا سال۲۰۱ در مدینه بود و در همان سال وارد مرو شد و در ماه صفر سال ۲۰۳ در ۵۵سالگى به شهادت رسید (عیون ، ج۲ ، ص۴۰۶ ; کافى ، ج۱ ، ص۴۸۶ ; ارشاد ، ص۲۴۷).
مدت امامت امام رضا (علیه السلام) بیست سال بوده (ارشاد ، ص۲۴۶) که ده سال آن معاصر با خلافت «هارون الرشید» ، پنج سال معاصر با خلافت «امین» و پنج سال آخر نیز معاصر با خلافت عبداللّه مأمون بود.
دلایل امامت آن حضرت علاوه بر ادّله امامت ائمه دوازده گانه شیعه ، از قرار ذیل است:
- تصریح امام موسى کاظم به امامت امام رضا (علیه السلام)، که در روایات متعدد وارد شده است (کافى ، ج۱ ، ص۳۱۹ ; ارشاد ، ص۹۵ ; کفایه الأثر ، ص ۸۲) شیخ مفید دوازده تن از اصحاب امام کاظم (علیه السلام) را که موضوع جانشینى و امامت امام رضا (علیه السلام) را نقل کرده اند، نام برده است (ارشاد ، ص۵۹۱) از جمله آنها داود رقى است ، او مى گوید:«به حضرت موسى بن جعفر عرض کردم: امام ما پس از رحلت شما کیست؟ حضرت به فرزند بزرگوارش امام رضا (علیه السلام) اشاره کرده فرمود:امام شما پس از من او (امام رضا) مى باشد (کافى ، ج۲ ، ص۸۹
- تصریح پیامبر خدا به امامت امام رضا (علیه السلام از دلایل مهم امامت آن حضرت است که در روایات به آن تصریح شده است ; در روایتى که از سلمان ، صحابوبزرگ نقل شده آمده است: پیامبر اسلام وقتى به ائمه دوازده گانه بعد از خود اشاره مى کند ، سلمان از آن حضرت مى خواهد که به نام هاى آنان نیز تصریح نماید ، از این رو پیامبر همه آن بزرگواران را به اسم نام مى برد که امام رضا (علیه السلام)هشتمین امام در میان آنها مى باشد (کفایه الاثر ، ص۴۲ ; غایه المرام ، ج۱ ، ص۲۴۲) همچنین از جابر روایت شده که پیامبر نام مبارک على بن موسى الرضا (علیه السلام) را جزء ائمه دوازده گانه ذکر فرموده است (کمال الدین ، ص۲۵۲ ; المیزان ، ج۴ ، ص۴۰۹ ; ینابیع الموده ، ج۳ ، ص۲۹۹).
- از دیگر دلایل امامت آن حضرت مى توان به مسئله عصمت در آن حضرت یاد نمود ، زیرا تنها معصوم در آن دوران آن حضرت بوده است ، پس او امام است (شرح جمل العلم والعمل ، ص۲۱۵).
- گستردگى علم و آگاهى امام رضا (علیه السلام به تمام احکام شرعى از دیگر دلایل امامت آن حضرت است (ارشاد ، ج۲ ، ص۲۳۹) زیرا هیچ کس غیر از آن حضرت در آن زمان داراى چنین ویژگى نبوده است (مناقب ، ج۴ ، ص۳۳۲) امام رضا (علیه السلام)در مناظره اى که از طرف مأمون برگزار گردید ، همه سران مذاهب و ادیان از قبیل یهودى ، مسیحى ، زردشتى ، برهمن ، صابئى ، منکر خدا… را در بحث مغلوب نمود (عیون ، ج۱ ، ص۲۳۹)علاوه بر آن ، خبر دادن آن حضرت از امور غیبى و آشنایى به تمام لغات از دیگر دلایل امامت آن حضرت مى باشد ، اباصلت هروى مى گوید: «کان الرضا (علیه السلام) یکلّم الناس بلغاتهم فقلت له فى ذلک فقال: یا أبا صلت أنا حجه اللّه على خلقه وما کان ا للّه لیتخذ حجّه على قوم وهو لا یعرف لغاتهم ; امام رضا(علیه السلام) با مردم به زبان خودشان گفت و گو مى کرد ، روزى به آن حضرت عرض کردم یابن رسول اللّه از آشنایى شما با این زبان ها در شگفتم؟ حضرت فرمود: اى اباصلت من حجت خدا بر خلق او هستم و حق تعالى حجتى را بر قومى فرا نگیرد ، در حالى که آن حجت به لغت هاى ایشان آشنا نباشد (مناقب ، ص۳۳۳ ; کشف الغمه ، ج۳ ، ص۱۱۹).
منابع
ارشاد ، مفید ، محمد بن محمد بن نعمان، دارالمفید ، بیروت ، ۱۴۱۴ ;اصول کافى ، کلینى، محمد بن یعقوب، دارالکتب الاسلامیه، تهران; تذکره الخواص ، سبط ابن جوزى ، یوسف شمس الدین، مؤسسه اهل البیت ، بیروت ، ۱۴۰۱ ; شرح جمل العلم والعمل ، سید مرتضى ، علم الهدى ، على بن الحسین ، دارالاسوه ، ۱۴۱۴ ; عیون اخبار الرضا ، صدوق ، محمد بن على ، دار الکتب الاسلامیه ، تهران ، ۱۳۸۰ ; غایه المرام ، بحرانى ، سید هاشم ، بى تا بى جا بى نا ; کشف الغمه ، اربلى ، ابن ابوالفتح ، دار الأضواء ، بیروت ; کفایه الأثر ، قمى ، ابوالقاسم على بن محمد ، قم ، بیدار ، ۱۴۰۱ ; کمال الدین وتمام النعمه ، صدوق ، محمد بن على ، مؤسسه النشر الاسلامى ، ۱۴۰۵ ; مناقب اهل بیت ، شیروانى ، مطبعه منشورات اسلامیه ، ۱۴۱۴ ; ینابیع الموده ، قندوزى ، سلیمان ، دارالاسوه ، ۱۴۱۶٫
رحمت الله ضیائى أُرزگانى
http://tohid.ir/fa/persian/articleView?articleId=2982