ابن سبا

ابن سبا كه بود، آيا شواهد تاريخي در وجود چنين شخصي وجود دارد؟
پاسخ:
دو رويكرد متفاوت درباره ابن سبا وجود دارد:
1ـ او وجود داشته ولي انسان دروغ پردازي بوده است كه به سخنان او هيچ اعتمادي نيست و قرائن و شواهد بسياري وجود دارد كه او نمي تواند مؤسس مذهبي بوده باشد كه عده اي گمان كرده اند او مؤسس مذهب شيعه است. به دلائل ذيل:
1ـ1.اگر او موسس شيعه باشد بايد در نزد شيعيان و علماي شيعه جايگاه و مقام ارجمندي داشته باشد در حالي كه كتاب هاي شيعه به اتفاق او را لعن كرده و از او بيزاري نموده و تعابيري مانند اين جمله درباره او گفته اند «او پليدتر از آن است كه از او ياد شود.»
2ـ1. بر اساس برخي نظريات او عامل پيدايش جنگ جمل بوده اگر اين فرض درست است چرا در هيچ يك از منابع نام او در جنگ جمل و يا حضورش در آن جنگ ذكر نشده است، چه منابع اهل سنت و چه اهل تشيع.
3ـ1.اساس اين گفتار از سيف بن عمرو است كه در دروغ سازي و جعل احاديث دست داشته و از مهارت ويژه اي در اين كار برخوردار بوده.
2ـ رويكرد دوم اين است كه برخي از علما اساساً او را شخصيتي خيالي و موهوم دانسته و گفته اند كه هرگز وجود خارجي نداشته.
علامه سيد مرتضي عسگري كه از بزرگترين دانشمندان تاريخ معاصر است در اين باره تحقيق و پژوهش جامعي انجام داده و نظرش بر اين عقيده استوار است كه او فردي ساختگي است كه اصلاً وجود خارجي نداشته او ريشه اين روايات را كه عبدالله بن سبا وجود داشته ـ به سيف بن عمرو كه دروغ گويي بزرگ است بر مي گرداند. و نتيجه مي گيرد كه چون اين فرد دروغگو بوده هيچ يك از روايات و اخبار او اعتبار نداشته و نمي تواند در اثبات قضايا حجيت داشته باشد.
قضيه عبدالله بن سبا نيز از اين مقوله خارج نيست و كاملاً دروغ و ساختگي است. او به اين نتيجه رسيده است كه سيف بن عمرو در روايات اهل سنت نيز هيچ جايگاه و اعتباري ندارد بلكه فردي دروغ گو معروف شده.(1)

________________________________________
پاورقی:
1. ضميري، محمد رضا، جستاري در انديشه فقهي مذاهب، چاپ اول، قم، گلستان معرفت، 1384، ص88ـ91.