دلائل عقلی عدم رویت خدا
یکی از اعتقادات اهل سنت و وهابیون،اعتقاد به جسمیت خداست
در کتاب صحیح بخاری و دیگر کتب مشهور در این باره آمده است که:
حدثنا الْحُمَيْدِيُّ قال حدثنا مَرْوَانُ بن مُعَاوِيَةَ قال حدثنا إِسْمَاعِيلُ عن قَيْسٍ عن جَرِيرِ قال كنا عِنْدَ النبي فَنَظَرَ إلى الْقَمَرِ لَيْلَةً يَعْنِي الْبَدْرَ فقال إِنَّكُمْ سَتَرَوْنَ رَبَّكُمْ كما تَرَوْنَ هذا الْقَمَرَ لَا تُضَامُّونَ في رُؤْيَتِهِ(صحیح بخاری حدیث 529)
همراه رسول الله بودیم پس نظاره کرد به ماه سپس فرمود همانا شما خدا را در قیامت خواهید دید همانگونه که این ماه را می بینید.
پاسخ:
اگر خدا جسم باشد،قطعا نیاز به مکان دارد(نمی شود جسم بی نیاز از مکان باشد) در حالی که خدا بی نیاز مطلق است،و نیاز با خدا بودن سازگاری ندارد
در قرآن درباره عدم نیاز خدا می خوانیم که:
اللَّهُ الصَّمَدُ (توحید آیه 2) خداوند بىنياز است
در تفسیر کشاف درباره کلمه”صمد”آمده است که:
. و معناه في اللغة السيد الذي يلجأ اليه في الحاجات و المهمات، و المراد به هنا الغني عن كل شيء، و يفتقر اليه كل شيء لأنه خالق الأشياء و مصدرها.
معنای صمد یعنی شخص بزرگی که در امور مهم و نیازها به او پناه می برند،و مرادر از کلمه”صمد”در این جا یعنی بی نیاز از هر چیزی،و این که تمام اشیاء به او نیازمند هستند چون که او خالق اشیاء است(تفسير الكاشف ج7 623)
با توجه به این تفسیر،اگر خدا جسم داشته باشد،نیازمند مکان است،در حالی که خدا بی نیاز از همه چیز است
به تعبیر دیگر:
اگر خدا جسم باشد،مرکب است و هر مرکبی نیازمند به اجزای خود است،پس جسم بودن خدای مرکب یعنی نیازمند به اجزای خود،در حالی که نیازمند بودن با صفات کمالی خدا سازگار نیست
امام صادق درباره این برهان عقلی چنین می فرماید:
ان الجسم محدود متناه و الصورة محدودة متناهية فاذا احتمل الحد احتمل الزيادة و النقصان و اذا احتمل الزيادة و النقصان كان مخلوقا؛ (صدوق، توحيد، ص 99)
تمام اجسام به حكم داشتن سه بعد (طول، عرض و عمق) و محدود بودن هر كدام از آنها، محدود خواهند بود؛ يعنى قابل كم و زياد شدن هستند و هر چيزى كه محدود و قابل كم و زياد شدن باشد، مخلوق خواهد بود، و خالق و آفريدگار جهان محدود نيست و هيچ حد و مرزى براى او فرض نمىشود؛ زيرا حد و مرز داشتن نشانه مخلوق است
اگر خدا دارای جسم باشد،باید شبیه به کسی یا چیزی باشد در حالی که در قرآن می خوانیم” لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ– هيچ چيز همانند او نيست(شوری آیه 11)
