گریبان چاک زدن
آیا روایتی که می فرماید:حضرت زینب در عزای برادرش گریبان چاک کردند و موهای خود را پریشان کردند, صحیح است؟در صورت صحت این حدیث آیا این کار منافاتی با شان این افراد ندارد؟
چند نکته در پاسخ به این سوال:
نکته اول:
روایتی را ندیدیم که حضرت زینب سلام الله علیها موهای خود را پریشان کرده باشد,فقط در روایتی آمده است که:آن حضرت گریبان خود را چاک کرد
ثم وضع رأس الحسين ع بين يديه و أجلس النساء خلفه لئلا ينظرون إليه فرآه علي بن الحسين ع فلم يأكل الرءوس بعد ذلك أبدا و أما زينب فإنها لما رأته فأهوت إلى جيبها فشقت ، ثم نادت بصوت حزين يفزع القلوب ، يا حسيناه
يزيد، سر مبارك امام عليه السّلام را در پيش رو گذاشت و زنان را در پشت سر خود جاى داد تا چشم ايشان به سر مطهرامام حسين عليه السّلام نيفتد اما سيدالساجدين عليه السّلام چشمش بر آن سر نازنين افتاد و بعد از آن صحنه دلخراش ، ديگر تا آخر عمرش گوشت سَرِ حلال گوشتى تناول نفرمود.
وقتي زينب عليها السّلام سر مبارك برادر خود را ديد از شدت ناراحتى دست در گريبان برد و آن را پاره سپس به آواز غمناك فرياد واحسيناه …. برآورد به قسمى كه ناله اش دلها راخراشيد.
همانطور که در این روایت آمده است حضرت زینب سلام الله علیها گریبان خود را چاک داده است و این روایت هیچ اشاره ای به پریشانی مو ندارد
االلهوف ـ سيد بن طاووس ـ ص 178 و 179 و 180
نکته دوم:
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مىفرمايند: «لَيسَ مِنَّا مَنْ ضَرَبَ الخُدُودَ وَ شَقَّ الجُيُوبَ وَ دَعا بِدَعْوَىَ الجَاهِليَّةِ؛ كسى كه لطمه به صورت زند و يا گريبان چاك كند، يا (به هنگام مصيبت) سخنانى همانند مردم جاهليت بر زبان راند، از ما نيست»
بحارالانوار، جلد 85، صفحه 93
جمع بین این روایات:
در روایت اولی فرمود که حضرت زینب سلام الله علیها گریبان خود را چاک داد و در روایت دومی آمده است که پیامبر از گریبان چاک کردن نهی فرموده است
در جمع بین این روایات باید گفت که:
اولا:
نمی شود به راحتی از حوادث کربلا چشم پوشی کرد
امام رضا عليه السلام در اين باره مي فرمايد :
… قال الرضا عليه السلام … ان يوم قتل الحسين اقرح جفوننا واسبل دموعنا ، واذل عزيزنا ، أرض كربلا أورثتنا الكرب والبلاء إلى يوم الانقضاء فعلى مثل الحسين فلبيك الباكون ، فان البكاء عليه يحط الذنوب العظام ثم قال ” عليه السلام ” كان أبى ” عليه السلام ” إذا دخل شهر المحرم لا يرى ضاحكا ، وكانت الكئابة تغلب عليه حتى تمضى منه عشرة أيام فإذا كان يوم العاشر كان ذلك اليوم يوم مصيبته وحزنه وبكائه ويقول هو اليوم الذى قتل فيه الحسين عليه السلام
روز شهادت حسين ( عليه السلام ) پلك هاي ما را مجروح كرد و اشكهاي ما را سرازير نمود، عزيز ما را ( به ظاهر و در نظر مردم ) خوار نمود . زمين كربلا تا روز قيامت براي ما سختي و بلا را به ارث گذاشت . پس گريه كننده گان براي شخصيتي همانند حسين ، بايد اشك بريزند ، زيرا كه گريه براي حسين گناهان بزرگ را از بين مي برد . سپس فرمود : چون ماه محرم فرا مي رسيد ، هيچ كس پدرم موسي بن جعفر را خندان نمي ديد، تا ده روز از اين ماه حزن و اندوه بر او غلبه مي كرد ؛ و وقتي كه روز دهم فرا مي رسيد ، آن روز ، روز مصيبت و غم و اندوه و گريه پدرم بود ،
مي فرمود : امروز روزي است كه حسين عليه السلام يه شهادت رسيده است .
الأمالي ـ شيخ صدوق ـ ص 190 و 191 ،
ثانیا:
گریبان چاک زدن اختصاص به امام حسین علیه السلام ندارد,بلکه در بعضی از روایات هم آمده است که حضرت موسی علیه السلام برای برادر خود هارون علیه السلام و همچنین زنان انصار برای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله گریبان خود را چاک زدنند
عن الصادق عليه السلام وسأله عن شق الرجل ثوبه على أبيه و أمه وأخيه أو على قريب له فقال : لا بأس بشق الجيوب قد شق موسى بن عمران على أخيه هارون .
بحار الأنوار ج 79 ، ص 106 ، باب : في لطم الخدود و شق الجيوب و الثياب و النياحة .
خالد بن سديرمي گويد : از امام صادق عليه السلام ( در مورد مردي كه در مرگ پدر ، مادر ، برادر ، و يا يكي از نزديكانش لباس خود را پاره كند ( گريبان چاك بزند ) ) پرسيدم ، حضرت فرمود : گريبان چاك زدن اشكالي ندارد ، همانا موسي بن عمران در وفات برادرش هارون گريبان چاك زد .
زنان انصار و گريبان چاك زدن براي پيامبر اكرم :
… نساء الأنصار قد خدشن الوجوه ونشرن الشعور وجززن النواصي وخرقن الجيوب وحرمن البطون على النبي ( صلى الله عليه وآله ) فلما رأينه قال لهن خيرا وأمرهن أن يستترن ويدخلن منازلهن …
الكافي ج 8 ، ص 322 ، باب غزوة أحد و قصة المنهزمين ، ح 502 .
زنان انصار ( به محض شنيدن خبر ( شايعه ) شهادت پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله در جنگ احد) صورت هاي خود را خراشيدند و موهاي خود را پريشان نمودند و موهاي جلوي سر خود را كندند و گريبانها چاك زدند و غذا خوردن را بر خود حرام كردند . و زماني كه پيامبر را ديدند ، حضرت دعاي خير براي آنان كرد و آنها را امر نمود كه خود را بپوشانند و به منزلهاي خود بروند …
