مولا به معنای دوست نیست
اهل سنت بر خلاف شیعیان قائل هستند که مساله غدیر خم ربطی به خلافت و جانشینی امام علی علیه السلام ندارد و برای گفته خود دلائلی می آورند,از جمله این که پیامبر که در غدیر خم فرمود “من كنت مولاه فعلي مولاه–هر کس من مولای او بودم,هم اکنون علی مولای شماست”« مولی » به معنای دوست است،نه خلیفه. چرا که در آیات زیادی در این معنا به کار رفته است. خداوند متعال می فرماید:« ذَٰلِكَ بِأَنَّ اللَّـهَ مَوْلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَأَنَّ الْكَافِرِ‌ينَ لَا مَوْلَىٰ لَهُمْ )محمد آیه 11)اين براى آن است كه خداوند مولا و سرپرست كسانى است كه ايمان آوردند؛ امّا كافران مولايى ندارند
خداوند دوست و کارساز مسلمانان است و برای کافران دوستی نیست. و نیز در سوره تحریم می فرماید:« فَإِنَّ اللَّـهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِ‌يلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ »(تحریم ایه 4) زيرا خداوند ياور اوست و همچنين جبرئيل و مؤمنان صالح
در پاسخ به این گفتار باید توجه داشت که:
اولا:
مولا فقط به معنای دوست نیست
طبق کتب لغت،در معنای مولا می خوانیم که: تصدی و صاحب اختیار یک کار است(1)
ثانیا:
قرائنی وجود دارد که منظور از مولا خلیفه و سر پرست است
زیرا
اولا:
چطور ممکن است پیامبر اکرم افرادی را در آن بیابان داغ و سوزان جمع کند و بگوید که فقط علی علیه السلام دوست من است,مگر مردم نمی دانستند که علی دوست پیامبر است
البته ذکر یک نکته این جا لازم است که بعضی از اهل سنت مساله گرمی هوا را در غدیر خم انکار می کنند,اما باید توجه کنند که:
احمد بن حنبل درکتاب مسند خود درباره شدت گرمی هوا می گوید:
حَدَّثَنَا عَفَّانُ حَدَّثَنَا أَبُو عَوَانَةَ عَنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِي عُبَيْدٍ عَنْ مَيْمُونٍ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ زَيْدُ بْنُ أَرْقَمَ وَأَنَا أَسْمَعُ نَزَلْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِوَادٍ يُقَالُ لَهُ وَادِي خُمٍّ، فَأَمَرَ بِالصَّلَاةِ فَصَلَّاهَا بِهَجِيرٍ قَالَ فَخَطَبَنَا وَظُلِّلَ لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِثَوْبٍ عَلَى شَجَرَةِ سَمُرَةٍ مِنْ الشَّمْسِ فَقَالَ أَلَسْتُمْ تَعْلَمُونَ أَوَلَسْتُمْ تَشْهَدُونَ أَنِّي أَوْلَى بِكُلِّ مُؤْمِنٍ مِنْ نَفْسِهِ قَالُوا بَلَى قَالَ فَمَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَإِنَّ عَلِيًّا مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَوَالِ مَنْ وَالَاهُ.»
زید بن ارغم می گوید: همراه رسول خدا «صلی الله علیه وآله» در وادی ای به نام غدیر فرود آمدیم. پیامبر امر به نماز نمود و در گرمای زیاد نماز را خواندند و بعد از آن خطبه ای ایراد فرمودند درحالی که برای حضرت با پارچه ای بر روی درخت سمرة سایه بانی زده شده بود به خاطر گرمای خورشید…
توضیح این مطلب لازم است که: «هجیر » به معنای گرمای نیمروز، و سختی گرما آمده است. و در جملۀ «من الشمس» من تعلیلیه است؛ یعنی بخاطر گرمای خورشید برای رسول خدا«صلی الله علیه وآله» سایه بانی درست کردند.(2)
(این مطلب را نباید فراموش کرد که :قسمت جنوب عربستان (مکه و جحفه و غدیر خم) چیزی بعنوان زمستان و حتی پائیز ندارد، بعضی شبهایش (15 آذر تا 15 بهمن) سرد است، اما روزها در طول سال آفتاب سوزان است)
ثانیا:
پیامبر اکرم قبل از جمله”هرکس من مولای او بودم هم اکنون علی مولای اوست”فرموده بود که: «أَ لَسْتُ اوْلى بِكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ؛ آيا من نسبت به شما از خود شما سزاوارتر و اولى نيستم!(3)
گفتن این جمله(آيا من نسبت به شما از خود شما سزاوارتر و اولى نيستم)تناسبى با بيان يك دوستى ساده ندارد، بلكه این جمله در صدد بیان این مطلب است که : «همان اولويّت و اختيارى كه من نسبت به شما دارم و پيشوا و سرپرست شما هستم، براى على عليه السلام نیز ثابت است.»
ثالثا:
بعد از این که پیامبر اکرم,امام علی را به جانشینی تعیین کرد,عمر به او تبریک گفت,حال اگر هدف پیامبر اکرم معرفی دوستی علی بود دیگر چه نیازی به تبریک داشت
در مسند احمد آمده است که: عمر بعد از معرفی امام علی به خلافت این چنین خطاب به علی علیه السلام کرد و گفت:
هَنيئاً يَا بْنَ أَبي طالِبٍ أَصْبَحْتَ وَ أَمْسَيْتَ مَوْلى كُلِّ مُؤمِنٍ وَ مُؤمِنَةٍ
گوارا باد بر تو اى فرزند أبي طالب! صبح كردى و شام كردى در حالى كه مولاى هر مرد و زن با ايمان هستى!(4)
رابعا:
علمای اهل سنت در معنای حدیث غدیر گفته اند که،مولا به معنای سرپرست آمده است
محمد بن طلحه شافعي از علماي بزرگ اهل سنّت مي‌گويد
فيكون معنى الحديث: من كنت أولى به أو ناصره أو وارثه أو عصبته أو حميمه أو صديقه فإن عليا منه كذلك، وهذا صريح في تخصيصه لعلي بهذه المنقبة العلية وجعله لغيره كنفسه … بما لم يجعله لغيره. وليعلم: أن هذا الحديث هو من أسرار قوله تعالى … فإنه أولى بالمؤمنين وناصر المؤمنين وسيد المؤمنين. وكل معنى أمكن إثباته مما دل عليه لفظ (المولى) لرسول الله فقد جعله لعلي عليه السلام. وهي مرتبة سامية ومنزلة شاهقة ودرجة علية ومكانة رفيعة خصه صلى الله عليه وسلم بها دون غيره، فلهذا صار ذلك اليوم يوم عيد وموسم سرور لأوليائه.
معناى حديث غدير اين است: هر كس كه من بر او أولى و سزاوارتر و يا ناصر و وارث و يا پشتيبان و دوست صميمي او هستم علي هم براي او اين چنين است. و اين كلام صريح در تخصيص علي به اين منقبت بلند بوده و او را براي ديگران مانند خود قرار داده و اين خصوصيت را براي ديگري قائل نشده است .
از اين رو دانسته مي‌شود كه: اين حديث از أسرار سخن خداي تعالى است … كه [مضمون آن] در آيه مباهله نيز آمده. پس به درستي كه علي از همه كس بر مؤمنين اولي و سزاوارتر است و ناصر مؤمنين و سيد آقاي مؤمنين است. و هر معنايى كه أمكان داشته باشد از لفظ «مولي» براي رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم إثبات كنيم همان را براي علي مي‌توان ثابت نمود. و اين مرتبه‌اي بلند و والا و منزلتي دست نيافتني و درجه‌اي عالي و مكانتي رفيع است كه پيامبر آن را به علي و نه به ديگري اختصاص داده است.
(5) و از اين روست كه روز غدير روز عيد و موسم سرور براي دوست‌داران علي [عليه السلام] گشته است.
پی نوشت ها:
[1 ] المفردات الراغب، ص 570 [2 ] مسند الإمام أحمد بن حنبل ،ح19325 [3 ] المستدرک علی الصحیحین،نیشابوری، ج 4 ص 686 [4 ] مسندِ احمد، جلد 4، صفحه 281 [5 ] مطالب السئول، محمد بن طلحه شافعي، ص 45-44** سبط ابن الجوزي،تذکره الخواص ص ، 34 -30.و……..
