کردار نیک انوشیروان در مواجهه با منتقدین

شاهنامه ماجرای حمله انوشیروان به روم را با جزئیاتی جالب توجه بیان کرده است که در ادامه بخش هایی از آن خواهد آمد. جنگ های ایران و روم طی سالیان متمادی و در چندین مرحله صورت گرفت. لیکن قبل از ورود به بحث جا دارد تا منطق انوشیروان در مقابل مخالفین را بیان داریم. توصیه ی انوشیروان به «رام برزین» که یکی از فرماندهان نظامی ساسانیان بود :

هران کس که او دشمن پادشاست
بکام نهنگش سپاری رواست
جز آن هرکه ما را بدل دشمنست
ز تخم جفاپیشه آهِرمَنَست [۱]

این است منطق انوشیروان. هر کس که با پادشاه دشمن است، از نژاد اهریمن و سزاوار مرگ است! و البته موبدان و اشراف دربار انوشیروان نیز چنین معتقد بودند :

هر آن کس که بر پادشا دشمنست
روانش پرستار آهرمنست‏
دلى کو ندارد تنِ شاه دوست
نباید که باشد ورا مغز و پوست‏ [۲]

کسی که پادشاه را دوست نمی دارد، موجودی اهریمنی است و باید پوستش را از تنش جدا کرد! و البته مجازات زنده پوست کندن در مواردی توسط همین افراد انجام شد. شاید از همین روی است که بسیاری از پژوهشگران غربی حکومت انوشیروان را نمونه ی یک حکومت استبدادی (که هیچ کس حق مخالفت و اعتراض نداشت) معرفی می کنند. شگفت انگیزتر این است که منطق نظری انوشیروان در عمل نیز کاملاً هویداست. مسائلی همچون قتل عام سیاهپوستان یمن ، شکنجه و اعدام هولناک مهبود بی گناه، شکنجه و اعدام هولناک دبیر به جرم انتقاد از قوانین ظالمانه ، قتل عام مردم گیلان و دیلمان به دستور انوشیروان، و نیز قتل عام مردم بلوچستان، و حتی انوشیروان بر اساس همین منطق، به اعضای خانواده خود نیز رحم نکرد و برادان و برادرزادگان و حتی فرزند خود را به قتل رساند. و بسیاری موارد دیگر …

پی‌نوشت:

[۱]. حکیم ابوالقاسم فردوسی ، شاهنامه ، بر اساس نسخه مسکو ، ناشر : مؤسسه نور ، تهران ، ص ۱۰۵۹ ، بیت ۳۸۳۹۶-۳۸۳۹۷

[۲]. همان ، ص ۱۰۷۷ ، بیت ۳۹۰۳۹-۳۹۰۳۸